«Η αποκριά» του Μ. Σαχτούρη – πίνακες των Ρουό και Σαγκάλ

Η αποκριά¹,  Μίλτος Σαχτούρης

Ο χαρακτηρισμός που δίνει ο Μίλτος Σαχτούρης στην ποίησή του είναι  Ζωγραφισμένη ποίηση. Ο ίδιος, μάλιστα,  συνήθιζε να σχεδιάζει δίπλα από τα ποιήματά του.

Από έκθεση στο Ιστορικό Αρχείο – Μουσείο Ύδρας, (παράλληλη έκθεση, με τον τίτλο: Ακριθάκης – Σαχτούρης, ποιος είναι ο τρελός λαγός )
Πηγή: http://roadartist.blogspot.gr/2010/08/blog-post_24.html

Έχει δηλώσει:  Αγάπησα πολύ τους ζωγράφους. Αν δεν ήμουνα ποιητής, θα ήθελα να ήμουν ζωγράφος. Επηρεάστηκε περισσότερο από τους εξπρεσιονιστές Ρουώ και Σαγκάλ που αποδίδουν τον κόσμο του φανταστικού και του παραλόγου.

Μίλτος  Σαχτούρης   
Η αποκριά

Μακριά σ’ ένα άλλο κόσμο γίνηκε αυτή
η αποκριά
το γαϊδουράκι γύριζε μες στους έρημους δρόμους
όπου δεν ανάπνεε κανείς
πεθαμένα παιδιά ανέβαιναν ολοένα στον ουρανό
κατέβαιναν μια στιγμή να πάρουν τους αετούς τους
που τους είχαν ξεχάσει
έπεφτε χιόνι γυάλινος χαρτοπόλεμος
μάτωνε τις καρδιές
μια γυναίκα γονατισμένη
ανάστρεφε τα μάτια της σα νεκρή
μόνο περνούσαν φάλαγγες στρατιώτες εν δυο
εν δυο με παγωμένα δόντια
Το βράδυ βγήκε το φεγγάρι
αποκριάτικο
γεμάτο μίσος
το δέσαν και το πέταξαν στη θάλασσα
μαχαιρωμένο
Μακριά σ’ ένα άλλο κόσμο γίνηκε αυτή
η αποκριά

Μ. Σαχτούρης, Η αποκριά,
Με το πρόσωπο στον τοίχο (1952)

¹Αρκετό από το υλικό για την Αποκριά  του Σαχτούρη έχει αντληθεί από την εισήγηση της  Β. Γκράτζου «Με αφορμή την «Αποκριά» του Μίλτου Σαχτούρη» σε ημερίδα για τα φιλολογικά μαθήματα του Λυκείου που έγινε στην Ανατολική Θεσσαλονίκη (06/12/2012) · βρίσκεται στην διεύθυνση: http://users.sch.gr/avakalou/imerides.htm

Ζωγραφικοί πίνακες

Marc Chagall Το Παρίσι μέσα από το παράθυρό μου (1915)

George Rouault, Κεφάλι Κλόουν, 1948

George Rouault, Η παρέλαση, 1948

1. Να παρατηρήσετε προσεκτικά τους παραπάνω πίνακες και να προσπαθήσετε να εντοπίσετε κοινά στοιχεία με την Αποκριά του Μίλτου Σαχτούρη.
2. Στο ποίημα παρατίθενται επάλληλες εικόνες που αποδίδουν την εφιαλτική αποκριά που έζησε ο ποιητής μακριά σε μια άλλη εποχή. Σημειώνεται ότι το ποίημα γράφτηκε το 1947, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.  Να επιλέξετε μία από τις εικόνες  και να την περιγράψετε ή να την αποδώσετε εικαστικά.
3. Να σχολιάσετε τον ρηματικό χρόνο που χρησιμοποιείται στο ποιητικό κείμενο.
4. Με αφορμή το ποίημα να συζητήσετε τον χαρακτηρισμό που δίνει για την ποίησή του ο  Σαχτούρης: ζωγραφισμένη ποίηση. Έπειτα να βρείτε και άλλα ποιήματα του Σαχτούρη που επιβεβαιώνουν τον χαρακτηρισμό αυτό.
5. Να αποδώσετε με μορφή εικονογραφημένης ιστορίας την Αποκριά του Σαχτούρη.
6. Nα παρατηρήσετε τον πίνακα του Rouault Η παρέλαση και να συζητήσετε:

• Τι βλέπετε;
• Τι συμβαίνει; Σε ποιον χώρο και χρόνο μας παραπέμπει ο πίνακας; Ποια φαίνεται να είναι τα συναισθήματα των προσώπων που απεικονίζονται στον πίνακα;
• Να προσέξετε τα χρώματα και την ισορροπία των σχημάτων.
• Ποια νομίζετε ότι είναι τα δυναμικά στοιχεία του πίνακα;
• Να συγκρίνετε τον πίνακα  Η παρέλαση  με τους στίχους από την Αποκριά του Σαχτούρη:
  μόνο περνούσαν φάλαγγα στρατιώτες εν δυο
  έν δυο με παγωμένα δόντια.

7. Να γράψετε ένα κείμενο, ποιητικό ή πεζό, στο οποίο να δίνετε μια διαφορετική εικόνα της αποκριάς-σαν αυτή που έχετε εσείς ζήσει.