Η σιωπή της φωτογραφίας, Π. Ριβέλλης

1. Να αναζητήσετε το ειδικό λεξιλόγιο του κειμένου αλλά και των εννοιών που θεωρείτε ότι έχουν κάποιο ενδιαφέρον για εσάς, και να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα: Στην πρώτη στήλη να γράψετε τις έννοιες, στη δεύτερη τον ορισμό/σημασίες τους και στην τρίτη δικές σας προτάσεις που θα εμπεριέχουν τις συγκεκριμένες έννοιες, αλλά εν είδει συμβουλών σε έναν φίλο σας που τώρα ξεκινά να πειραματίζεται με τη φωτογράφηση. Για την εργασία σας μπορείτε να αντλήσετε υλικό από αυτόν τον ιστότοπο.

2. Μιλώντας για τον «λόγο» της φωτογραφίας, ο Πλάτωνας Ριβέλλης αναφέρεται: α) σε κάποιες βασικές αρετές του και β) στα μέσα που διαθέτει. Να τα  καταγράψετε και να τα αιτιολογήσετε.
3. Στις μέρες μας η σιωπή έχει πάψει να αποτελεί αρετή … κινηματογράφου, της τηλεόρασης, της διαφήμισης. Στην παράγραφο αυτή ο Ριβέλλης επικρίνει την εποχή μας, αναφερόμενος στον λόγο της φωτογραφίας.

• Πώς αντιλαμβάνεστε τη φράση οι πολυσημίες ενοχλούν, ενώ τα συνθήματα καθησυχάζουν;
• Ποια παραδείγματα σας φέρνει στο μυαλό η φράση: Πριμοδοτούνται οι κραυγές… το προφανές;
• Για ποιους λόγους, σύμφωνα με τον συγγραφέα, η σιωπή «ξεχάστηκε» στην εποχή μας;  
• Ο Ριβέλλης κρίνει ότι σήμερα λίγο πολύ λέμε τα ίδια πράγματα, αλλά με διαφορετικές λέξεις (ταυτολογία) και ότι περισσότερο μας ενδιαφέρει το στιλ και λιγότερο η αλήθεια των πραγμάτων (τυπολογία). Πώς σχολιάζετε την άποψή του;
• Αναπτύξτε σε μια παράγραφο τη θέση του Ριβέλλη ότι η σιωπή στην εποχή μας δεν αποτελεί αρετή. Φροντίστε να τεκμηριώσετε την άποψη αυτή με παραδείγματα από την καθημερινότητα, τον λόγο των ΜΜΕ, τον πολιτικό λόγο, κ.ά, βλ. και Έκφραση-Έκθεση Γ΄λυκείου, σ. 12.

4. Για την ταυτολογία και την τυπολογία που κυριαρχούν στην τέχνη και στη σύγχρονη ζωή ο αρθρογράφος επιρρίπτει ευθύνες  στη ζωγραφική, στον κινηματογράφο, στην τηλεόραση, στη διαφήμιση. Αναζητήστε σχετικά παραδείγματα που τεκμηριώνουν την άποψη του Πλάτωνα Ριβέλλη.  
5. Σχολιάστε τον τίτλο του άρθρου Η σιωπή της φωτογραφίας. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τη συγκεκριμένη διατύπωση; Γιατί; Έπειτα δώστε έναν δικό σας τίτλο στο άρθρο, Έκφραση-Έκθεση Γ΄λυκείου, σ. 175.
6. Η φωτογραφία μιλάει με τη σιωπή της, γράφει ο Πλάτωνας Ριβέλλης. Πώς αντιλαμβάνεστε, βάσει του συνολικού κειμένου, το οξύμωρο αυτής της κρίσης; Συζητήστε  στην ομάδα σας και διατυπώστε προφορικά την άποψή σας, προσπαθώντας να χρησιμοποιήσετε παραγωγικό συλλογισμό και τεκμηρίωση με παραδείγματα.
7. Στις τέσσερις φωτογραφίες του Πλάτωνα Ριβέλλη μπορείτε να βρείτε αν υπάρχει αντιστοιχία με τις απόψεις του; Μην ξεχνάτε ότι μας ενδιαφέρει η «σιωπή της φωτογραφίας» ως προς το περιεχόμενο (τι) και τη φόρμα (πώς). Αν, δηλαδή, ο τρόπος φωτογράφησης (κάδρο, όγκοι, γραμμές, φωτισμός, χρώματα κ.ά. ) εξυπηρετούν το φωτογραφημένο θέμα.    
8. Να επιλέξετε μια φωτογραφία από τις παραπάνω ή κάποια άλλη από την επίσημη  ιστοσελίδα του φωτογράφου και να συζητήσετε:

• Τι συναισθήματα σας προκαλεί και γιατί;
• Γιατί προκάλεσε την προσοχή σας;
• Σας άρεσε (ή και σας δυσαρέστησε) κάτι στη συγκεκριμένη φωτογραφία;
• Τι απεικονίζει ακριβώς; Ποιο είναι το θέμα της;
• Βρείτε έναν κυριολεκτικό και έναν μεταφορικό τίτλο για τη φωτογραφία σας. Ποιον τελικά, επιλέγετε και γιατί;
• Τι πιθανόν να ήθελε να μας πει ο φωτογράφος με τη συγκεκριμένη φωτογραφία;
• Να παρατηρήσετε το κάδρο, την εστίαση, την οπτική γωνία, τη σύνθεση, τα χρώματα, τις γραμμές, τους όγκους, τις αναλογίες, τον φωτισμό, το κοντράστ, την καθαρότητα, το βάθος πεδίου. Τι παρατηρείτε; Πώς δικαιολογείτε τις επιλογές του καλλιτέχνη; Υπάρχει μήπως κάποια ιδιαιτερότητα και, αν ναι, τι εξυπηρετεί;
• Αξιοποιώντας μια φωτογραφία της επιλογής σας, να γράψετε ένα κείμενο (αφήγηση, περιγραφή, στοχαστικό δοκίμιο, άρθρο, κριτική ή άλλο) μέχρι 350 λέξεις.

9. Να οργανώσετε στο σχολείο σας μια έκθεση φωτογραφίας με ένα «ανοιχτό θέμα» σχετικό με τη σιωπή, όπως: Διάδρομοι σιωπής, Και μετά… σιωπή, Σς…!, Σιωπές αγαπημένες … Φωτογραφίστε και εκθέστε τα έργα σας με λεζάντες μεταφορικού λόγου. Τέλος, αναρτήστε τις φωτογραφίες στο ιστολόγιο της τάξης σας και ζητήστε από τους συμμαθητές σας να τις σχολιάσουν. Αν θέλετε και να τις αξιολογήσουν, ετοιμάστε μια ηλεκτρονική φόρμα (λ.χ. στο Drive της Google), όπου θα αξιολογούν τις φωτογραφίες με συγκεκριμένα κριτήρια το θέμα (π.χ. σημαντικότητα, επικαιρότητα, πρωτοτυπία, στημένη ή μη) και το κάδρο (π.χ. αρχή του 1/3,  φωτισμός, όγκοι, αναλογίες, θέση λήψης, λιτότητα). Για την εργασία σας μπορείτε να αντλήσετε ιδέες από τον ιστότοπο Andzer Photography.
10. Να αναζητήστε στο διαδίκτυο φωτογραφίες με βάση το λήμμα «σιωπή». Να επιλέξετε μια φωτογραφία που σας εμπνέει και να γράψετε μια σύντομη ιστορία που περιλαμβάνει και περιγραφές. Θα μπορούσατε να αξιοποιήσετε τη φωτογραφία σαν αφόρμηση για την αρχή ή για μία σκηνή της ιστορίας σας, βλ. και Έκφραση-Έκθεση Α΄λυκείου, σ. 260.
11. Δοκιμάστε να περιγράψετε μια φωτογραφία, ώστε και κάποιος που δεν την βλέπει να αποκτήσει την αίσθηση που έχετε εσείς, βλ. και Έκφραση-Έκθεση Α΄λυκείου, σ. 148. Συζητήστε μετά για τη δυνατότητα πιστής απόδοσης  μιας εικόνας μέσω του λόγου. Τι διαπιστώσεις κάνετε;

Andy-Warhol, The idea of an absence, Sιlence ,Big Electric Chair, 1967
Η φωτογραφία από τη διεύθυνση http://goo.gl/Ess4bo