Ψηφιακός κόσμος
Το διαδίκτυο γίνεται η κεντρική πλατεία για το παγκόσμιο χωριό του αύριο
Bill Gates
Η ψηφιακή επανάσταση έφερε και φέρνει σαρωτικές αλλαγές στον τρόπο που επικοινωνούμε, αντλούμε πληροφορίες εκπαιδεύουμε και εκπαιδευόμαστε. Η σύνδεση της γλωσσικής διδασκαλίας με τον ψηφιακό γραμματισμό και η κριτική προσέγγιση κειμένων, που αφορούν τον ψηφιακό κόσμο αποτελούν το υλικό της ενότητας.
Τα κείμενα που περιλαμβάνονται στην ενότητα έχουν στόχο να προκαλέσουν τους μαθητές να σταθούν κριτικά απέναντι στην εικόνα του κόσμου, που η τεχνολογία συχνά επιβάλλει, να αποτελέσουν αφόρμηση για περαιτέρω διερεύνηση θεμάτων που είναι σημαντικά για τον κόσμο και την εποχή και να διευρύνουν γνώσεις και προβληματισμό, αφού το διαδίκτυο χαρακτηρίζεται παράθυρο στον κόσμο. Επιπλέον στόχος είναι να λειτουργήσουν ως ερέθισμα για παραγωγή προφορικού λόγου, σύνθεση ποικίλων γραπτών κειμένων και διαμόρφωση του προσωπικού λόγου των μαθητών.
Η Θεματική ενότητα «Ψηφιακός κόσμος» απαρτίζεται από τέσσερις υποενότητες. Περιλαμβάνει υλικό που είναι διάσπαρτο στις άλλες ενότητες καθώς και νέες προσθήκες. Σε κάθε υποενότητα υπάρχουν κείμενα και ασκήσεις που προσκαλούν και προκαλούν τους μαθητές να στοχαστούν και να ασχοληθούν με θέματα, που ο ψηφιακός κόσμος εισάγει, να εκπαιδευτούν στην «ανάγνωση» της πληροφορίας και να σταθούν κριτικά στα όποια ερεθίσματα προσλαμβάνουν από το διαδίκτυο. Επίσης προσφέρονται ευκαιρίες για δημιουργική ενασχόληση με τα ψηφιακά εργαλεία, σε μια προσπάθεια «διείσδυσης» στον κόσμο των εφήβων, που ασχολούνται ιδιαίτερα με την τεχνολογία.
Πρώτη υποενότητα: Αρθρογραφία για τον ψηφιακό κόσμο. Περιλαμβάνει αρθρογραφία για το facebook, το instagram, τα smartphones, τη διασπορά ψευδών ειδήσεων, τη λογοκρισία στο διαδίκτυο. Μέσα από την υποενότητα, δίνεται η ευκαιρία στον μαθητή να προβληματιστεί για τα ψηφιακά εργαλεία, τα οποία έχουν μπει στη ζωή του, και να αντιληφθεί πως συχνά η σύγχρονη τεχνολογία λειτουργεί παραπλανητικά και γιατί όχι επιζήμια για την προσωπικότητά του.
Δεύτερη υποενότητα: Οι νέοι στον ψηφιακό κόσμο. Συζητήσεις σε blog, κείμενα σε νεανικά forum, πλοήγηση σε σελίδες, το skype ως υποκατάστατο της άμεσης ανθρώπινης επικοινωνίας, συζητήσεις στο facebook, δημιουργία ιστοσελίδων αποτελούν το υλικό της υποενότητας. Εδώ πρωταγωνιστής είναι κυρίως ο νέος άνθρωπος και οι σχέσεις που αναπτύσσει μέσω των κοινωνικών δικτύων. Ο τρόπος επικοινωνίας αλλάζει, οι νέοι βιώνουν με διαφορετικό τρόπο τη φιλία, τα συναισθήματα, τις σχέσεις γενικότερα, η απόσταση καλύπτεται μέσω της επικοινωνίας με το skype και η ψηφιακή τεχνολογία συμμετέχει σε όλες αυτές τις αλλαγές με τον δικό της ιδιαίτερο τρόπο, επηρεάζοντας και διαμορφώνοντας μια νέα στάση ζωής.
Τρίτη υποενότητα: Λογοτεχνία στο διαδίκτυο – Υβριδικά είδη λόγου. Η υποενότητα περιλαμβάνει μικροαφηγήσεις- μικροδιηγήματα και μικροκείμενα, σύντομα χρονογραφήματα με στοιχεία λογοτεχνικού χαρακτήρα. Οι νέες αυτές μορφές λογοτεχνικών κειμένων υποστηρίχθηκαν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γιατί διευκόλυναν την ανάγκη του ανθρώπου να εκφραστεί ελεύθερα, να εξωτερικεύσει τη σκέψη του σύντομα και να επικοινωνήσει, μέσα από έναν καθαρά προσωπικό λόγο, με το ευρύτερο κοινό. Συνέβαλαν δηλαδή οι τεχνολογικές καινοτομίες της εποχής στη γραφή, στη διάδοση και στην ανάγνωση των σύντομων αυτών υβριδικών ειδών λόγου.
Τέταρτη υποενότητα: Λόγος και εικόνα στο διαδίκτυο. Η υποενότητα δίνει την ευκαιρία στους μαθητές να γνωρίσουν κείμενα που συνοδεύονται από εικόνες, σε μια αλληλόδραση που επιτείνει το νόημα του λόγου αλλά και τη δύναμη της εικόνας. Αλλού η εικόνα είναι το κυρίαρχο στοιχείο, και ο λόγος, με τη μορφή λεζάντας ή σύντομου σχολίου, ενισχύει το νόημά της, και αλλού η εικόνα συνοδεύει τον λόγο διευρύνοντας και ενισχύοντας το περιεχόμενό του. Πολυτροπικά κείμενα, με τη συμβολή δηλαδή της τεχνολογίας.
Αρθρογραφία για τον ψηφιακό κόσμο
ΣΤΟΧΟΙ
ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ
Γνώσεις για τον κόσμο, στάσεις, αξίες
- Να αντιληφθούν οι μαθητές την αξία του διαδικτυακού κόσμου.
- Να αναπτύξουν κριτική διάθεση και στάση απέναντι στην ψηφιακή τεχνολογία.
- Να μάθουν να χρησιμοποιούν δημιουργικά τα ψηφιακά εργαλεία.
- Να διακρίνουν τη διαφορά στην ενημέρωση μεταξύ των συστημικών μέσων και των αντισυστημικών, όπως το διαδίκτυο.
- Να μπορούν να διακρίνουν τις ψευδείς πληροφορίες και τους λανθάνοντες σκοπούς πίσω από αυτές.
- Να συνειδητοποιήσουν τη σημασία προβολής μιας συγκεκριμένης ταυτότητας μέσω του facebook.
- Να κρίνουν τη σκοπιμότητα των selfies και την ενδεχόμενη σχέση τους με μια ναρκισσιστική διάθεση.
- Να ασκηθούν στην ομαδική εργασία
- Να εκπαιδευτούν στη συγκέντρωση πληροφοριών από αξιόπιστες πηγές του διαδικτύου
Γνώσεις για τη γλώσσα, δεξιότητες
- Να χωρίζουν οι μαθητές σε θεματικές ενότητες ένα κείμενο, να δίνουν πλαγιότιτλους και να γράφουν περίληψη.
- Να συγκεντρώνουν επιχειρήματα υπέρ και κατά για κάποιο θέμα.
- Να υποστηρίζουν την άποψή τους με τεκμήρια.
- Να γράφουν σύντομους διαλόγους, ημερολόγιο, άρθρο.
- Να αναζητούν σημασίες λέξεων και την ετυμολογία τους σε λεξικά.
- Να δημιουργούν πολυτροπικά κείμενα.
- Να οργανώνουν project.
Οι νέοι στον ψηφιακό κόσμο
ΣΤΟΧΟΙ
ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ
Γνώσεις για τον κόσμο, στάσεις, αξίες
- Να κατανοήσουν οι μαθητές τη διαφορά ανάμεσα στο facebook και στο instagram και τη ραγδαία ανάπτυξη του δεύτερου.
- Να μάθουν να χρησιμοποιούν με σύνεση τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, να μην καταφεύγουν σε ακραίες αναρτήσεις και να τις επικρίνουν όταν τις συναντούν.
- Να προβληματιστούν για τον τρόπο επικοινωνίας μέσω του skype και να αντιληφθούν τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει η επικοινωνία αυτή.
- Να αξιολογούν την ποιότητα της φιλίας που εκδηλώνεται μέσω του facebook.
- Να στοχαστούν για τις σχέσεις μεταξύ νέων και ενηλίκων μέσα από τους διαλόγους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
- Να ενημερωθούν για τους κινδύνους που ελλοχεύουν στο διαδίκτυο από κακόβουλους χρήστες.
- Να γνωρίσουν δραστηριότητες σχετικά με τη δημιουργική εκτόνωση των νέων ανθρώπων και να στοχαστούν για την ευθύνη της πολιτείας.
- Να αντιδράσουν στη ρητορική μίσους που καλλιεργείται από κάποια μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Γνώσεις για τη γλώσσα, δεξιότητες
- Να ανασκευάζουν οι μαθητές απόψεις με τις οποίες δεν συμφωνούν.
- Να συγκρίνουν κείμενα που φωτίζουν ένα θέμα από διαφορετικές πλευρές.
- Να οργανώνουν project.
- Να χαρακτηρίζουν μία κριτική βιβλίου (θετική, αρνητική, ουδέτερη) και να γράφουν μια σύντομη παρουσίαση για το οπισθόφυλο.
- Να διακρίνουν στοιχεία προφορικότητας σε γραπτό κείμενο.
- Να γράφουν βιογραφικό σημείωμα.
- Να σχολιάζουν τα εκφραστικά μέσα ενός κειμένου.
Να κατανοούν τη σημασία των σημείων στίξης.
- Να αναγνωρίζουν τη σημασία των εικονιδίων (emoticon).
- Να χρησιμοποιούν εξωγλωσσικά και παραγλωσσικά γνωρίσματα στον προφορικό λόγο
- Να εντοπίζουν τεχνικές κινηματογραφικής αφήγησης.
- Να «διαβάζουν» αφίσα, να δημιουργούν αφίσα.
- Να συνθέτουν ψηφιακή διαφήμιση.
- Να παρουσιάζουν ένα θέμα σε προσχεδιασμένο προφορικό λόγο με χρήση ΤΠΕ.
- Να δημιουργούν πολυτροπικά κείμενα.
- Να γράφουν με σαφήνεια ηλεκτρονικά μηνύματα.
- Να οργανώνουν αγώνες επιχειρηματολογίας.
Λογοτεχνία στο διαδίκτυο–Υβριδικά είδη λόγου
ΣΤΟΧΟΙ
ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ
Γνώσεις για τον κόσμο, στάσεις, αξίες
- Να κατανοήσουν οι μαθητές την επιρροή που ασκεί το μέσο επικοινωνίας στη συγγραφή ενός μικροαφηγήματος.
- Να αντιληφθούν τους μηχανισμούς γραφής μιας μικροαφήγησης.
- Να προσδιορίζουν, ως αναγνώστες, τη στάση και τους στόχους, τις επιφυλάξεις και τους προβληματισμούς ενός ανθρώπου που αναρτά κείμενά του στο διαδίκτυο.
- Να συνειδητοποιούν τι αποκομίζουν οι ίδιοι από τη συμμετοχή τους σε ένα κοινωνικό δίκτυο.
- Να γνωρίσουν τις μικροαφηγήσεις και να αντιληφθούν τον ρόλο που παίζει η χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας στη διαμόρφωση των συγκεκριμένων κειμενικών ειδών και στην ανάγκη του ανθρώπου να εκφραστεί.
Γνώσεις για τη γλώσσα, δεξιότητες
- Να προσδιορίζουν οι μαθητές τα χαρακτηριστικά μιας μικροαφήγησης.
- Να αναγνωρίζουν τους αφηγηματικούς τρόπους, τον αφηγητή, την οπτική γωνία, τις αναδρομικές αφηγήσεις, κ.ά..
- Να εντοπίζουν τους μηχανισμούς γραφής σε ένα κείμενο, π.χ. στοιχεία προφορικότητας, αντίθεσης, ειρωνείας, ανατροπής, έκπληξης, παραμυθιού, διακειμενικότητας. Να σχολιάζουν το ύφος.
- Να γράφουν μικροαφηγήσεις, αξιοποιώντας τους μηχανισμούς γραφής που εντόπισαν.
- Να αποδίδουν με σκίτσο ή με κόμικ ένα μικροαφήγημα.
- Να σχολιάζουν τη χρήση των σημείων στίξης.
- Να αποδίδουν θεατρικά διαλόγους, να ζωντανεύουν θεατρικά ένα αφηγηματικό κείμενο.
- Να διακρίνουν στοιχεία του δημοσιογραφικού λόγου και της λογοτεχνίας σε κείμενα που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο με μορφή χρονογραφήματος.
- Να γράφουν ένα χρονογράφημα σε ηλεκτρονική μορφή.
- Να κατανοούν τη χρήση εικονιδίων στα σχόλια των χρηστών.
- Να συνθέτουν πολυτροπικά κείμενα.
Λόγος και εικόνα στο διαδίκτυο
ΣΤΟΧΟΙ
ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ
Γνώσεις για τον κόσμο, στάσεις, αξίες
- Να προβληματιστούν οι μαθητές για τα κοινωνικά δίκτυα, τη χρήση που κάνουν οι ίδιοι και οι άλλοι.
- Να αναγνωρίζουν στοιχεία ταυτότητας προσώπων μέσα από τις αναρτήσεις τους σε κοινωνικά δίκτυα.
- Να διακρίνουν τις πολλαπλές σχέσεις που μπορεί να αναπτύσσει ο λόγος με την εικόνα.
- Να ερμηνεύουν τη χρήση φωτογραφιών σε αναρτημένα κείμενα στο διαδίκτυο.
- Να προβληματιστούν σχετικά με το θέμα της φωτογράφισης ενός προσώπου, εν αγνοία του, και την προβολή των φωτογραφιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Γνώσεις για τη γλώσσα, δεξιότητες
- Να εντοπίζουν και να σχολιάζουν οι μαθητές τους μηχανισμούς γραφής σε ένα κείμενο, π.χ. εκφραστικά μέσα, συμβολισμούς, αλληγορία, υπαινιγμούς, ποιητική λειτουργία της γλώσσας. Να χαρακτηρίζουν το ύφος του κειμένου.
- Να παρακολουθούν τον διάλογο του κειμένου και της φωτογραφίας που το συνοδεύει και να ερμηνεύουν τη χρήση φωτογραφιών σε αναρτώμενα στο διαδίκτυο κείμενα .
- Να γράφουν λεζάντα σε φωτογραφία.
- Να γράφουν ορισμό με κυριολεκτικό ή μεταφορικό λόγο.
- Να διακρίνουν τις διαφορές ενός ημερολογίου με ηλεκτρονική μορφή από ένα συνηθισμένο ημερολόγιο.
- Να δημιουργούν πολυτροπικά κείμενα με χρήση ΤΠΕ.
