ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ – ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ – ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ

Κυριότερη πρόκληση για τις σύγχρονες κοινωνίες που έχουν υιοθετήσει την πολυπολιτισμικότητα είναι να δώσουν ένα νέο, ευρύτερο περιεχόμενο στην έννοια του «εμείς»

Robert David Putnam

Η ενότητα επιχειρεί να προσεγγίσει τα ιδιαίτερα ευαίσθητα θέματα της μετανάστευσης και του προσφυγικού στις σημερινές, αλλά και διαχρονικές διαστάσεις τους, μέσα από ποικίλες μορφές λόγου.

Απαρτίζεται από τέσσερις υποενότητες που φωτίζουν ιδιαίτερες πτυχές  των φαινομένων αυτών, με στόχο να προσεγγίσουν οι μαθητές διάφορες όψεις τους, να προβληματιστούν και να διαμορφώσουν θετική στάση και συμπεριφορά απέναντι σε όσους αναγκάζονται για ποικίλους λόγους να εγκαταλείψουν τον τόπο τους.

  • Η πρώτη υποενότητα «Τα δικαιώματά σου ισχύουν παντού» αποτελεί ένα εισαγωγικό μέρος. Αναφέρεται στην οικουμενική διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επιχειρεί  να τονίσει πως τα ανθρώπινα δικαιώματα ισχύουν για όλους τους ανθρώπους του πλανήτη, ανεξαρτήτως φυλής, προέλευσης, καταγωγής.
  • Η δεύτερη υποενότητα με τον τίτλο «Όψεις της μετανάστευσης και της προσφυγιάς» διακρίνει τους όρους πρόσφυγας και μετανάστης και ασχολείται με τους μετανάστες και πρόσφυγες που έφτασαν στον τόπο μας, αλλά και με όσους αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα μας, εξαιτίας κυρίως των οικονομικών συνθηκών, και να αναζητήσουν καλύτερες συνθήκες ζωής σε άλλες χώρες. Για την παρουσίαση του υλικού η υποενότητα βασίζεται σε προφορικές μαρτυρίες, αφηγήσεις, συνεντεύξεις, ρεπορτάζ, ειδήσεις, γελοιογραφίες, κινηματογραφικές ταινίες.
  • Η τρίτη υποενότητα «Μέσα από τα βιώματα των μεταναστών και των προσφύγων» πραγματεύεται το επίκαιρο και επώδυνο θέμα της μετανάστευσης των νέων, που αναγκάζονται σήμερα να αναζητήσουν καλύτερες συνθήκες ζωής σε ξένους τόπους. Η ανάπτυξη του υλικού βασίζεται σε γραπτές μαρτυρίες, προφορικές αφηγήσεις, άρθρα, έρευνα.
  • Τέλος, η τέταρτη υποενότητα με τον τίτλο «Δείκτες προσαρμογής στη χώρα υποδοχής» εστιάζει στις προσπάθειες των μεταναστών να ενταχθούν στη χώρα υποδοχής και να κρατήσουν ζωντανή την κουλτούρα του τόπου τους μέσα από ποκίλες εκδηλώσεις–κρίκους που τους συνδέουν με την πατρίδα τους.

Ως κατακλείδα της όλης ενότητας προτείνονται κάποιες δραστηριότητες που απορρέουν από τον διάλογο και τον προβληματισμό που προκάλεσε η παρουσίαση του θέματος.

Σε όλες τις υποενότητες υπάρχει ποικιλία ασκήσεων, δραστηριότητες και εργαστήρια συναφή με το θέμα της ενότητας. Ο μαθητής έχει την ευκαιρία να προσεγγίσει ποικίλα είδη κειμένων,  με έμφαση στα δημοσιογραφικά είδη, να προβληματιστεί για το θέμα της μετανάστευσης, μέσα από ποικίλα ερεθίσματα, και να καλλιεργήσει αξίες, όπως η ενσυναίσθηση, η αγάπη, η αλληλεγγύη.

Επισήμανση

Επισημαίνουμε ότι το δημοσιογραφικό υλικό στο οποίο βασίζεται, εν μέρει, η ενότητα έχει επικαιρικό χαρακτήρα και ότι μπορεί να φαίνεται παρωχημένο ορισμένες φορές. Θεωρούμε, ωστόσο, ότι προσφέρει ισχυρά ερεθίσματα για προβληματισμό και παραγωγή λόγου, γιατί καλύπτει θέματα ζωτικής σημασίας. Εξάλλου, επειδή τα δεδομένα όσον αφορά το προσφυγικό και το μεταναστευτικό μεταβάλλονται συνεχώς, καλό θα ήταν ο διδάσκων να ενημερώνεται και να συμβουλεύται έγκυρες σελίδες, όπως αυτή της Ύπατης Αρμοστείας του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες.

Τα δικαιώματά σου ισχύουν παντού

Επειδή η αναγνώριση της αξιοπρέπειας, που είναι σύμφυτη σε όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας, καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο…

Οικουμενική διακήρυξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα

ΣΤΟΧΟΙ

ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ

Γνώσεις για τον κόσμο, στάσεις, αξίες  

Η εισαγωγική ενότητα έχει στόχο να δώσει ένα πρώτο έναυσμα για τη συζήτηση σχετικά με την προσφυγιά και τη μετανάστευση. Συγκεκριμένα δίνεται η ευκαιρία στους μαθητές:

  • να έρθουν σε μια πρώτη επαφή με τα όνειρα, τις προσδοκίες, τα δικαιώματα αλλά και τις διαψεύσεις εκείνων που αφήνουν τον τόπο τους,
  • να διαβάσουν την οικουμενική διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τα άρθρα που αναφέρονται στους πρόσφυγες,
  • να προβληματιστούν γενικότερα σχετικά με τα ιδιαίτερα ευαίσθητα θέματα της μετανάστευσης και της προσφυγιάς.

Γνώσεις για τη γλώσσα, δεξιότητες       

  • Να προσέχουν οι μαθητές και να δικαιολογούν τη σύνταξη ενός κειμένου.
  • Να σχολιάζουν επαναλήψεις και μεταφορές.
  • Να επιχειρηματολογούν.
  • Να συγκρίνουν κείμενα, να εντοπίζουν  ομοιότητες και διαφορές, να διακρίνουν λανθάνοντα νοήματα.
  • Να προσαρμόζουν το ύφος του λόγου στην περίσταση.
  • Να χρησιμοποιούν ποικίλα τεκμήρια, για να ενισχύουν την επιχειρηματολογία τους.

Όψεις της μετανάστευσης και της προσφυγιάς

Σήμερα το να είσαι άνθρωπος ζυγίζεται με τα δάκρυα

Νίκος Καρούζος

ΣΤΟΧΟΙ

ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ

Γνώσεις για τον κόσμο, στάσεις, αξίες  

  • Να διακρίνουν οι μαθητές τους όρους μετανάστης και πρόσφυγας.
  • Να γνωρίσουν τη μεταναστευτική ιστορία της Ελλάδας και τις συνθήκες διαβίωσης Ελλήνων μεταναστών στην Ευρώπη.
  • Να κατανοήσουν τη σημασία της ταυτότητας και πώς αυτή διαμορφώνεται ανάλογα  με τις συνθήκες και το περιβάλλον.
  • Να προβληματιστούν για:
    • το θέμα του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, να αντιληφτούν τις συνέπειες που μπορεί να έχει στις σχέσεις ντόπιου και μετανάστη/ πρόσφυγα
    • τις περιπέτειες και τις αντίξοες συνθήκες που βιώνουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες κατά την πορεία τους προς την Ευρώπη
    • τις συνέπειες της μαζικής εισροής προσφύγων
    • τη στάση της Ευρώπης απέναντι στο προσφυγικό και στο μεταναστευτικό.
  • Να αναδείξουν στάση αλληλεγγύης και διάθεση συμπαράστασης και στήριξης προς τους μετανάστες και τους πρόσφυγες.

Γνώσεις για τη γλώσσα, δεξιότητες       

  • Να ασκηθούν οι μαθητές στην «ανάγνωση» και στην κριτική προσέγγιση διαφόρων δημοσιογραφικών κειμένων, όπως η είδηση (έντυπη και τηλεοτπτική), το ρεπορτάζ, κ.ά. Συγκεκριμένα να παρατηρούν και να σχολιάζουν:
    • το γεγονός και το σχόλιο σε μια είδηση
    • τον τίτλο της είδησης
    • τη σειρά των λεκτικών συνόλων σε μια έντυπη είδηση
    • τη διαφορά ανάμεσα στην έντυπη και στην τηλεοπτική είδηση
    • τη σχέση λόγου, ήχου/ μουσικής και εικόνας και γενικότερα τη σκηνοθεσία σε ένα τηλεοπτικό ρεπορτάζ
    • την οπτική γωνία του δημοσιογράφου σε ένα τηλεοπτικό ρεπορτάζ, με βάση τα σχόλια που κάνει, καθώς και τις επιλογές του όσο αφορά τα πρόσωπα από τα οποία παίρνει συνέντευξη, τους υπότιτλους των εικόνων, κ.ά.
  • Να ασκηθούν οι μαθητές στην «ανάγνωση» και στην παραγωγή διαφόρων κειμενικών ειδών, μονοτροπικών ή πολυτροπικών, όπως είναι η μαρτυρία (προφορική και γραπτή), το άρθρο, η επιφυλλίδα, το ημερολόγιο, η ανοικτή επιστολή,  η γελοιογραφία, η αφίσα, το βίντεο, κ.ά. Συγκεκριμένα να ασκηθούν να:
    • διακρίνουν τις οπτικές της αφήγησης, τον χρόνο των γεγονότων και τον χρόνο της αφήγησης
    • εξηγούν τη χρήση διαφορετικών ρηματικών προσώπων στην αφήγηση
    • μελετούν τη δομή και τη συνοχή ενός κειμένου
    • εντοπίζουν χαρακτηριστικά του επιστημονικού λόγου, του άρθρου, κ.ά.
    • διακρίνουν την αναφορική και  τη συγκινησιακή χρήση της γλώσσας
    • χαρακτηρίζουν το ύφος ενός κειμένου
    • διακρίνουν τρόπους και τεχνικές πειθούς
    • εντοπίζουν στοιχεία προφορικότητας σε ένα γραπτό κείμενο
    • αναγνωρίζουν και να σχολιάζουν την ιδιόλεκτο ενός προσώπου σε ένα προφορικό ή γραπτό κείμενο
    • αναγνωρίζουν τη χρήση του τελεστικού λόγου.

Μέσα από τα βιώματα των μεταναστών και των προσφύγων

Κι αυτός που δεν αγάπησε ακόμα, θα αγαπήσει αύριο

Θωμάς Γκόρπας

ΣΤΟΧΟΙ

ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ

Γνώσεις για τον κόσμο, στάσεις, αξίες  

  • Να προσεγγίσουν οι μαθητές το πρόβλημα της ενδοσχολικής βίας και να αντιληφτούν τις μορφές και τις προεκτάσεις της.
  • Να αντιδράσουν σε ανάλογα περιστατικά που εμφανίζονται στο σχολείο τους.
  • Να ασκήσουν αυτοκριτική και να συνειδητοποιήσουν πως ίσως και αυτοί υπήρξαν εκτός από θύματα και θύτες.
  • Να οργανώσουν εκδηλώσεις κατά της ενδοσχολικής βίας.
  • Να συνυπάρxουν αρμονικά με συμμαθητές τους από άλλες χώρες.
  • Να σέβονται την ιδιαιτερότητα του καθενός.

Γνώσεις για τη γλώσσα, δεξιότητες       

  • Να ασκηθούν οι μαθητές στη μεταγραφή ενός κειμένου με διαφορετικό ύφος.
  • Να κατανοούν τη σημασία της στίξης.
  • Να γράφουν διάφορα κειμενικά είδη (άρθρο, σχολικό έντυπο, έντυπο τοπικού τύπου, επιστολή φιλική / επίσημη, θεατρικό διάλογο, κ.ά.)
  • Να αποκωδικοποιούν γραπτό κείμενο, εικόνα, προφορικό κείμενο.
  • Να αντιπαρατίθενται με επιχειρήματα σε ένα θέμα.
  • Να αντιλαμβάνονται τις διαφορές του λόγου, όταν αλλάζει η οπτική των προσώπων (π.χ θύμα, θύτης, αποστασιοποιημένος παρατηρητής).
  • Να γνωρίσουν το ερωτηματολόγιο ως κειμενικό είδος και να μπορούν να εντοπίζουν τα αδύνατα και δυνατά σημεία του.
  • Να συζητούν με αφορμή μια εικόνα, να γράφουν λεζάντα.
  • Να παράγουν επικοινωνιακό και εκφραστικό λόγο, μέσα από το βίωμα που προσφέρει ένα θεατρικό εργαστήρι για την ενδοσχολική βία.
  • Να προσεγγίζουν πολυτροπικά κείμενα.

Δείκτες προσαρμογής στη χώρα υποδοχής

Περπατώ σε μια έρημο απόλυτη. Εάν μου φανεί ότι άκουσα κελαηδισμό πουλιού, ας μου λέει η λογική ότι παραφέρομαι, εγώ νιώθω υποχρεωμένη να ετοιμάσω σ΄ αυτό το πουλί ένα δέντρο

Κική Δημουλά

ΣΤΟΧΟΙ

ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΙ

Γνώσεις για τον κόσμο, στάσεις, αξίες  

  • Να εκτιμήσουν τη συμβολή των προσφύγων στην οικονομία, στην κοινωνία και στον πολιτισμό της χώρας υποδοχής.
  • Nα αντιληφθούν οι μαθητές ότι υπάρχουν δείκτες-σημάδια που δείχνουν ότι οι μετανάστες ή οι πρόσφυγες προσαρμόζονται/εντάσσονται στη χώρα που διαμένουν, χωρίς να απεμπολούν τις δικές τους συνήθειες, να ξεχνούν τη γλώσσα τους, τον πολιτισμό τους εν γένει.
  • Να διερευνήσουν την προσαρμογή των μεταναστών και των προσφύγων σε διάφορους  τομείς όπως: η καθημερινότητα και η ψυχαγωγία, η ενημέρωση, η εκπαίδευση, η τέχνη και ο πολιτισμός.

Γνώσεις για τη γλώσσα, δεξιότητες       

  • Να αντιληφθούν οι μαθητές:
    • τον ρόλο που παίζει η γλώσσα στην προσαρμογή των μεταναστών και των προσφύγων στη χώρα υποδοχής
    • τη σημασία της γλώσσας ως εργαλείου για την τέχνη και ως φορέα πολιτισμού
    • ότι τα πολυτροπικά κείμενα που συνδυάζουν τον λόγο με την εικόνα και άλλα μέσα μπορούν να λειτουργήσουν σαν μια παγκόσμια γλώσσα
    • ότι τα άτομα κατασκευάζουν πολλαπλές ταυτότητες μέσω του προφορικού, του γραπτού και του πολυτροπικού λόγου
    • ότι μέσα από τη γλωσσική έκφραση αναδύονται ενδεχόμενες στερεότυπες αντιλήψεις.
  • Να ασκηθούν οι μαθητές:
    • στην αποδόμηση και στην παραγωγή πολυτροπικών κειμένων
    • στη χρήση  κυριολεκτικής και μεταφορικής γλώσσας
    • στη συγκινησιακή και στην ποιητική χρήση της γλώσσας.