1. Η παραπάνω αφίσα παρουσιάζει μια αλληγορία. Ποια είναι αυτή και σε ποιο λογοπαίγνιο στηρίζεται;
2. Να αναζητήσετε στα λεξικά τη σημασία των λέξεων: αλληγορία, παραβολή, αναλογία, βλ. και Έκφραση-Έκθεση Α΄λυκείου, σ.205.
3. Ποια είναι η σχέση του κειμένου με την εικόνα;
4. Ποια μηνύματα επιχειρεί να μεταδώσει η αφίσα; Θεωρείτε ότι επιτυγχάνει τον σκοπό της;
5. Πιστεύετε ότι η παραπάνω αφίσα προκαλεί το ενδιαφέρον ενός νέου; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας.

1. Ποιους προβληματισμούς επιχειρεί να εγείρει η παραπάνω αφίσα; Πιστεύετε ότι τα ερωτήματα που θέτει ενδιαφέρουν τους νέους;
2. Να παρατηρήσετε την εικόνα. Σε ποιες σκέψεις σχετικά με το θέμα της αφίσας σας οδηγεί; Να τις διατυπώσετε σε μία παράγραφο (80–100 λέξεις).
   Το κείμενό σας θα μπορούσε να αποτελέσει σχόλιο στο facebook.
3. Ποια στοιχεία στην εικόνα και στο κείμενο φανερώνουν πως ο δημιουργός της αφίσας είναι κάποια χριστιανική ένωση;

1. Να παρατηρήσετε την εικόνα, τα χρώματα και τα σύμβολα. Τι νομίζετε ότι δηλώνουν;
2. Πιστεύετε ότι η παραπάνω αφίσα κινεί το ενδιαφέρον ενός νέου; Να τεκμηριώσετε την άποψή σας.
3. Να αναπτύξετε το μήνυμα Ενωμένοι ενάντια σε αυτά που μας χωρίζουν με έναν δικό σας τρόπο: Με ένα σύντομο διήγημα, ένα ποίημα, μια ζωγραφιά κ.ά.

1. Ποια σύμβολα χρησιμοποιούνται στην παραπάνω αφίσα και τι σημαίνουν κατά τη γνώμη σας;
2. Να παρατηρήσετε την αφίσα. Ποιες σκέψεις σας προκαλεί;
3. «Η σύγχρονη εκπαίδευση συχνά αντιμετωπίζεται ως εμπόρευμα». Να εργαστείτε σε ομάδες, για να υποστηρίξετε ή να αντικρούσετε την παραπάνω άποψη με τα κατάλληλα επιχειρήματα.  

1. Ποια αλληγορία χρησιμοποιείται στην παραπάνω αφίσα; Με ποιον τρόπο αποτυπώνεται η αλληγορία στην εικόνα και με ποιον στον λόγο;
2. Οι νέοι χαρακτηρίζονται επαναστάτες, απόλυτοι στις απόψεις τους και οραματιστές ενός διαφορετικού κόσμου.
   Με ποιον τρόπο αυτά τα χαρακτηριστικά αποτυπώνονται στον λόγο της αφίσας;
3. Να σχολιάσετε τη χρήση του χρώματος στην αφίσα σε σχέση με το μήνυμα που θέλει να περάσει.
   Ποια χρώματα χρησιμοποιούνται σε πρώτο πλάνο, ποια σε δεύτερο και γιατί; Πώς εξηγείτε αυτή την επιλογή;

1. Ποιο είναι το κάλεσμα της αφίσας;
2. Να αντικαταστήσετε το ρήμα στο σύνθημα της αφίσας να γκρεμίσουμε το νέο νόμο πλαίσιο με άλλα ρήματα.
   Παρατηρήστε ότι, ανάλογα με την επιλογή του ρήματος, το σύνθημα μπορεί να γίνει πιο αγωνιστικό, πιο ήπιο, κ.ά.
3. Δοκιμάστε να χρησιμοποιήσετε παρόμοιο αγωνιστικό λόγο, για να γράψετε μια προκήρυξη-κάλεσμα, ως μέλη του 15μελούς μαθητικού συμβουλίου, προκειμένου να κινητοποιήσετε τους συμμαθητές σας σε κοινή δράση για ένα πρόβλημα που απασχολεί το σχολείο σας.

Οι αφίσες από τις διευθύνσεις: http://goo.gl/W3deAu

Να παρατηρήσετε προσεκτικά τις αφίσες: Η πρώτη (λόγος), «Εμείς μπορούμε», είναι αφίσα της ΔΑΠ από το διαδίκτυο (φθινόπωρο 2012), ενώ η δεύτερη (αντίλογος) dapara, από το ιστολόγιο «Αντί της Σιωπής», αυτόνομη δημιουργία για το Πάντειο. Να συγκρίνετε και να σχολιάσετε τις αφίσες:

• ως προς το κείμενο που περιλαμβάνουν, π.χ. ποιες λέξεις παραλείπονται και ποιες προστίθενται στη δεύτερη αφίσα;  
• ως προς την εικόνα και τα σύμβολα που χρησιμοποιούν.

Να παρατηρήσετε προσεκτικά τις αφίσες. Είναι και οι δύο της ίδιας φοιτητικής παράταξης σε διαφορετικό χρόνο.
Η πρώτη, «Ελευθερία …», παλιά αφίσα της ΠΑΣΠ για την επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου από το ιστολόγιο Φιλίστωρ,
ενώ η δεύτερη της ΠΑΣΠ του  Πανεπιστημίου Πειραιά από τις φοιτητικές εκλογές 2012.
Να  σχολιάσετε την κάθε μία ως προς τον λόγο, την εικόνα και το μήνυμα που εκπέμπει και να προχωρήσετε μετά σε σύγκρισή τους.

1. Να παρατηρήσετε και να περιγράψετε την αφίσα. Τι απεικονίζεται σε πρώτο πλάνο και τι σε δεύτερο;
2. Κυρίαρχο μοτίβο της αφίσας είναι το γαρίφαλο. Τι συμβολίζει κατά τη γνώμη σας; Να ανατρέξετε σε διάφορες πηγές στο διαδίκτυο αναζητώντας τον συμβολισμό.
3. Να σχολιάσετε την επιλογή των χρωμάτων και τον λόγο της αφίσας.
4. α) Σε ποια πεδία καλεί η συγκεκριμένη αφίσα τους φοιτητές να αγωνιστούν; Ο αγώνας των φοιτητών πρέπει να περιορίζεται μόνο σε θέματα εκπαίδευσης;
   β) Συμφωνείτε με τον τρόπο που καλεί σε κινητοποίηση τους φοιτητές η αφίσα της Πανσπουδαστικής;

1. Ποια κοινά παρουσιάζουν οι περισσότερες από τις αφίσες ως προς το περιεχόμενο, ανεξάρτητα από τον ιδεολογικό προσανατολισμό τους;
   Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με συγκεκριμένες αναφορές στον λόγο που χρησιμοποιείται, καθώς και στο εικαστικό μέρος (σχέδιο, χρώμα κλπ.).
2. Να εξετάσετε αν ορισμένα από τα κοινά στοιχεία που εντοπίσατε στις αφίσες μπορούν να συνδεθούν με κάποια χαρακτηριστικά των νέων.
3. Να παρατηρήσετε την έκταση του λόγου στις αφίσες. Γιατί έχουμε χρήση συνθημάτων / σλόγκαν;
4. Τι είδους ρήματα χρησιμοποιούνται συχνότερα στις παραπάνω αφίσες, σε ποια ρηματικά πρόσωπα και σε ποιες, κυρίως, εγκλίσεις; Να εξηγήσετε αυτές τις επιλογές.
5. Να επιλέξετε μία από τις αφίσες και να σχολιάσετε το περιεχόμενό της σε μία παράγραφο.
6. Εργαστείτε ομαδικά, για να φιλοτεχνήσετε μια αφίσα για κάποια εκδήλωση του σχολείου σας ή για ένα επίκαιρο θέμα.
   Μπορείτε να οργανώσετε  και διαγωνισμό καλύτερης αφίσας. Μία ομάδα θα αναλάβει την αξιολόγηση, λαμβάνοντας υπόψη τα συμπεράσματα από τις προηγούμενες εργασίες για την αποτελεσματικότητα της αφίσας.

1. Να παρατηρήσετε την αφίσα (1) και να συζητήσετε:

• ποιά σύμβολα υπάρχουν και τι συμβολίζουν
• τα ιδιαίτερα στοιχεία που δίνουν έμφαση στο νόημα της αφίσας
• το μήνυμα και τις προεκτάσεις του.

2. Να συμπληρώσετε την αφίσα με λόγο. Να γράψετε δηλαδή μια λεζάντα.
3. Να παρατηρήσετε την αφίσα (2) και να συζητήσετε:

• για τα σύμβολα που υπάρχουν και τον συμβολισμό τους
• για τα πρόσωπα που απεικονίζονται
• για τα ιδιαίτερα στοιχεία που δίνουν έμφαση στο νόημα της αφίσας.

4. Αφού παρατηρήσετε τις δύο αφίσες:

• να φιλοτεχνήσετε και σεις μια δική σας αφίσα με θέμα: Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η μη διάκριση.
• να γράψετε ένα κείμενο με το ίδιο θέμα, επιλέγοντας εσείς το είδος (π.χ. άρθρο, ποίημα, σύντομο θεατρικό κείμενο, κ.ά.) και να το παρουσιάσετε στην τάξη σας.

5. Οι δύο βραβευμένες αφίσες, καθώς και οι άλλες που μετείχαν στον διαγωνισμό προτρέπουν σε μια Ευρώπη των μη διακρίσεων και της ισότητας. Σε συζήτηση που θα γίνει στην τάξη σας να αναφερθείτε στην εικόνα της σημερινής Ευρώπης, όσον αφορά το θέμα των διακρίσεων, δίνοντας σχετικά παραδείγματα.

1. Η αφίσα αναφέρεται στη σιωπή που επιβάλλεται στη γυναίκα. Να αναζητήσετε και να συζητήσετε τους συμβολισμούς που εμπεριέχει.
2. Να δημιουργήσετε και εσείς μια αφίσα με θέμα την αντίσταση στη σιωπή. Αν θέλετε, μπορείτε να εργαστείτε στο περιβάλλον Glogster* .
3. Διαβάστε τα παρακάτω ποιήματα της Ελένης Λόππα.

• Τι εκφράζουν, κατά τη γνώμη σας, τα ποιήματα; Αν υποθέσουμε ότι το ποιητικό υποκείμενο είναι γυναίκα, να γράψετε τον εσωτερικό της μονόλογο. Ποιες συνθήκες μπορεί να βάζουν φραγμό στην ελεύθερη έκφραση της γυναίκας;
• Φανταστείτε την τάξη σαν θεατρική σκηνή. Όσες μαθήτριες  θέλουν μπορούν να υποδυθούν τον ρόλο του ποιητικού υποκειμένου και να απαγγείλουν με θεατρικό τρόπο τα ποιήματα της Λόππα ή τον εσωτερικό μονόλογο που έγραψαν. Οι μαθητές/θεατές θα συζητήσουν στη συνέχεια τις εντυπώσεις και τις σκέψεις τους σχετικά με το θέμα της επιβεβλημένης, κάποιες φορές, σιωπής των γυναικών σε ορισμένες κοινωνικές συνθήκες.

Διαδικτυακή εφαρμογή για τη δημιουργία πολυμεσικών αφισών, οι οποίες μπορούν να περιλαμβάνουν κείμενο, φωτογραφίες, βίντεο (από το διαδίκτυο), γραφικά, ήχους, συνημμένα αρχεία κ.ά. Απαιτείται η δωρεάν εγγραφή χρηστών.

1. Να εργαστείτε σε ομάδες, για να συγκεντρώσετε πληροφορίες για τις παραπάνω δραστηριότητες και να γράψετε ένα σχετικό άρθρο στο οποίο θα σχολιάζετε τις δραστηριότητες που οργανώνει το Νεανικό Πλάνο.
2. Παρατηρήστε την αφίσα του Φεστιβάλ. Ποια σύμβολα χρησιμοποιούνται και τι υποδηλώνουν; Ποιο/ποια χρώμα/ χρώματα κυριαρχούν και τι νομίζετε ότι μπορεί να συμβολίζουν; Τι πληροφορίες δίνονται μέσω του γραπτού λόγου; Είναι επαρκείς; Πώς συνδυάζεται ο λόγος με την εικόνα; Γιατί χρησιμοποιείται η αγγλική γλώσσα; Σχολιάστε τις επιλογές του δημιουργού.

3. Να παρακολουθήστε το διαφημιστικό φιλμάκι με κινούμενα σχέδια για το 17ο Φεστιβάλ Ολυμπίας-14η Camera Zizanio και να γράψετε τις εντυπώσεις σας. Ποια σύμβολα χρησιμοποιούνται στο φιλμάκι; Ποια είναι τα δυνατά του σημεία; Παρουσιάζει κάποιες αδυναμίες; Πετυχαίνει τον στόχο του να ελκύσει το ενδιαφέρον του παιδικού και νεανικού κοινού; Να τεκμηριώσετε τις απαντήσεις σας με παραπομπές σε συγκεκριμένα σημεία της ταινίας.

https://www.youtube.com/watch?v=fmXlRyE8vRY

4. Να δημιουργήσετε μια ψηφιακή διαφήμιση για το Φεστιβάλ της Ολυμπίας, προκειμένου να ελκύσετε το ενδιαφέρον των μαθητών του σχολείου σας να συμμετάσχουν, βλ. και Έκφραση-Έκθεση Γ΄ λυκείου, σ. 50 κ.ε.
5. Παρακολουθήστε την ταινία Φοίνιξ, που δημιούργησε το 2ο Γενικό Λύκειο Ηγουμενίτσας και βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Ολυμπίας.

https://www.youtube.com/watch?v=ETlGMc2AO48

• Ποιο είναι το θέμα της ταινίας και σε ποια κατηγορία θα την κατατάσσατε;
• Ποιες απόψεις των δημιουργών σχετικά με το θέμα αναδύονται μέσα στην ταινία;
• Ποιες παρατηρήσεις έχετε να κάνετε όσο αφορά τη χρήση της κινηματογραφικής γλώσσας (πλάνα, μοντάζ, χρώμα, μουσική κ.ά.);  
• Στην ταινία χρησιμοποιούνται ψηφιακά οπτικά εφέ (effet). Να εντοπίσετε  τέτοια εφέ και να σχολιάσετε τη χρήση τους. Θεωρείτε ότι εξυπηρετούν το μήνυμα της ταινίας; Νομίζετε ότι κάποια θα μπορούσαν να παραλειφθούν;    
• Στην ταινία ο λόγος είναι περιορισμένος και δίνεται με  την τεχνική voice over.  Στην περίπτωση αυτή ακούγεται μια φωνή που δεν ανήκει στην κινηματογραφική  αφήγηση, αλλά  προέρχεται από εξωτερική πηγή. Να ακούσετε προσεκτικά τα λόγια και να συζητήσετε την επιλογή των δημιουργών.
• Η ταινία αξιοποιεί πολλά σύμβολα, ένα από τα οποία είναι και ο φοίνικας. Τι συμβολίζει ο φοίνικας; Ποια άλλα σύμβολα εντοπίζετε;   
• Ποια νομίζετε ότι είναι τα προτερήματα της ταινίας, δεδομένου ότι έχει βραβευτεί; Διακρίνετε κάποια αδύνατα σημεία; Τι θα θέλατε να αλλάξετε;
• Να γράψετε κριτική της ταινίας για την ιστοσελίδα του σχολείου σας.
• Να παρακολουθήσετε τώρα το βίντεο που αφορά ερευνητική εργασία (project)  των μαθητών του 2ου ΓΕ.Λ. Ηγουμενίτσας σχετικά με τη δημιουργία ψηφιακών οπτικών εφέ. Στο βίντεο είναι ενσωματωμένη και η ταινία Φοίνιξ στην οποία, όπως είδαμε, χρησιμοποιούνται πολλά από τα εφέ που αναφέρονται στην παρουσίαση. Άλλαξε η παρακολούθηση του βίντεο την αντίληψή σας  για την ταινία; Πώς ερμηνεύετε τώρα  την υπερβολική  χρήση των εφέ;  Να αναδιαμορφώσετε, αν χρειάζεται, την κριτική σας για την ταινία, λαμβάνοντας υπόψη τα καινούρια δεδομένα.

https://www.youtube.com/watch?v=q57ZogjM5PA

• Να σχολιάσετε την παρουσίαση του project Ψηφιακά οπτικά εφέ σε ένα κείμενο 300-400 περίπου λέξεων, που θα δημοσιευτεί στην ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου σας. Να αναφερθείτε τόσο στο περιεχόμενο όσο και στη δομή της παρουσίασης. Να σχολιάστε, επίσης, τον συνδυασμό λόγου και εικόνας καθώς και την αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας των μαθητών με το εκάστοτε κοινό.  
• Τα ψηφιακά οπτικά εφέ συνιστούν τη μαγεία του κινηματογράφου, υποστηρίζει ένας από τους μαθητές στην παρουσίαση της ερευνητικής εργασίας.  Ποιοι παράγοντες νομίζετε ότι συμβάλλουν στην ποιότητα μιας ταινίας;  Πιστεύετε ότι αρκεί η χρήση των ψηφιακών οπτικών εφέ; Να συζητήσετε το θέμα.    
• Τα ψηφιακά οπτικά εφέ δίνουν τη δυνατότητα να κτιστεί σε μία ταινία ένας μαγικός κόσμος που γοητεύει τους θεατές. Συχνά, όμως, γίνεται κατάχρηση, γιατί χρησιμοποιούνται σε ορισμένες ταινίες απλώς για εντυπωσιασμό. Επιλέξτε μια ταινία στην οποία χρησιμοποιούνται ψηφιακά οπτικά εφέ και σχολιάστε τη χρήση τους. Νομίζετε ότι εξυπηρετούν το μήνυμα και την αισθητική της ταινίας; Να παρουσιάσετε τα σχόλιά σας σε προσχεδιασμένο προφορικό λόγο.   

6. Διαβάστε το παρακάτω απόσπασμα από κείμενο του Δημήτρη Σπύρου, προέδρου του Νεανικού Πλάνου. Το κείμενο προέρχεται από την εισήγηση του Δημήτρη Σπύρου στην Ευρωπαϊκή συνάντηση με θέμα: Ο Κινηματογράφος για Παιδιά και Νέους: Στον κόσμο, στην Ευρώπη, στην Ελλάδα, που οργανώθηκε στην Ολυμπία το 2009.

• Ο Δημήτρης Σπύρου θεωρεί τον Κινηματογράφο για Παιδιά και Νέους ξεχωριστό είδος κινηματογράφου. Συμφωνείτε με την άποψή του; Ποια από τις διαστάσεις του κινηματογράφου που αναφέρει θεωρείτε ότι είναι η πιο σημαντική με βάση την εμπειρία σας;
• Να συνοψίσετε τις απόψεις του Δημήτρη Σπύρου σε μια παράγραφο.
• Σήμερα μπορεί κανείς  να παρακολουθήσει μια ταινία στον υπολογιστή ή ακόμα και στο κινητό του τηλέφωνο. Την ίδια ταινία μπορεί, φυσικά, να την παρακολουθήσει σε μια κινηματογραφική αίθουσα. Να συζητήσετε σχετικά με αυτό το θέμα.  

Παρατηρήστε την αφίσα, συζητήστε μεταξύ σας και απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις:

1. Νομίζετε ότι η παραπάνω αφίσα πετυχαίνει τον στόχο της στην εκστρατεία κατά της ξενοφοβίας; Ποια μέσα έχουν επιστρατεύσει οι δημιουργοί της για τον σκοπό αυτό; Να αντλήσετε στοιχεία τόσο από την εικόνα, όσο και από το κείμενο.
2. Γιατί νομίζετε ότι οι Βρετανοί δημιουργοί της αφίσας επέλεξαν να προβάλουν έναν  Έλληνα μετανάστη; (η αφίσα είναι σύγχρονη)
3. Αν δημιουργούσατε παρόμοια αφίσα κατά της ξενοφοβίας στην Ελλάδα, με ποια πρόσωπα- ορίστε εθνικότητα και επάγγελμα- θα αντικαθιστούσατε τον Έλληνα ταχυδρόμο του Λονδίνου;

1. Να συζητήσετε σχετικά με τις παραπάνω προσπάθειες για συνδημιουργία από νέους ντόπιους και νέους μετανάστες-πρόσφυγες που ζουν στη χώρα μας. Έχετε να προτείνετε άλλες παρόμοιες δράσεις;
2. Να παρατηρήσετε προσεκτικά την παραπάνω πρόσκληση-αφίσα.

• Να συζητήσετε μεταξύ σας για την εικόνα (τα χρώματα, το σχέδιο, τις γραμματοσειρές, κτλ). Θεωρείτε ότι αισθητικά σας καλύπτει; Νομίζετε ότι πετυχαίνει  τον πληροφοριακό ρόλο της;
• Να συζητήσετε για τη σχέση της εικόνας και του γραπτού κειμένου που τη συνοδεύει. Σε ποιες πληροφορίες εστιάζει περισσότερο η εικόνα,  σε ποιες το γραπτό κείμενο;

3. Με αφορμή ένα πολυπολιτισμό φεστιβάλ που θα διοργανώσει το σχολείο σας, να  δημιουργήσετε τις δικές σας αφίσες-προσκλήσεις. Προσπαθήστε να μετατρέψετε μερικές από τις αφίσες που δημιουργήσατε σε ηλεκτρονικές  ή  δημιουργήστε από την αρχή ψηφιακές αφίσες. (Αν θέλετε εργαστείτε σε περιβάλλοντα όπως το glogster ή το  postermywall ή το  RonyaSoft Poster Designer ή άλλα της επιλογής σας).  Ποιες δυνατότητες προσφέρουν τα ψηφιακά εργαλεία;  

1. Να παρατηρήστε την παραπάνω γελοιογραφία και να την συγκρίνετε με το βίντεο που προηγήθηκε.

• Ποια  κοινά στοιχεία παρατηρείτε;
• Με ποιους τρόπους παρουσιάζουν τα δύο κείμενα το θέμα τους;
  Σε ποια σημεία υπερτερεί το βίντεο και σε ποια η γελοιογραφία;

2. Προσπαθήστε να δημιουργήσετε μια δική σας γελοιογραφία με θέμα το αυταρχικό σχολείο.
   Αν θέλετε, μπορείτε να δημιουργήσετε τη δική σας «ομιλούσα» γελοιογραφία, εργαζόμενοι σε κατάλληλο περιβάλλον, όπως το voki*.

*Διαδικτυακό περιβάλλον για τη δημιουργία ομιλούντων χαρακτήρων. Ο χρήστης μπορεί να δημιουργήσει έναν χαρακτήρα από προκαθορισμένες εικόνες και στη συνέχεια να προσθέσει ομιλία είτε μέσω ηχογράφησης είτε μέσω μετατροπής κειμένου σε ομιλία (μηχανική ομιλία).

1. Να παρατηρήστε την παραπάνω γελοιογραφία και να την συγκρίνετε με το βίντεο που προηγήθηκε.

• Ποιες διαφορές στη στάση του δασκάλου παρατηρείτε;
• Όπως βλέπετε, η τάξη που απεικονίζεται στη γελοιογραφία έχει παραδοσιακό χαρακτήρα (π.χ. ο δάσκαλος καθισμένος στην έδρα, ύπαρξη βάθρου, στάση μαθητή κ.ά.).
  Πιστεύετε πως σε παραδοσιακά περιβάλλοντα τάξης μπορούν οι μαθητές να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους;
• Ποιο μήνυμα θέλει να εκφράσει η συγκεκριμένη γελοιογραφία;

1. Με αφορμή τη συγκεκριμένη γελοιογραφία, να σχολιάσετε το θέμα της αποστήθισης στο σημερινό σχολείο.

1. Να παρατηρήσετε τις παραπάνω γελοιογραφίες και να συζητήσετε σχετικά με το κοινό τους θέμα.
   Στη συνέχεια να γράψετε μια παράγραφο, απόσπασμα άρθρου, που αναφέρεται στο ενδιαφέρον που προκαλεί η εκπαίδευση στους νέους με τη χρήση των νέων τεχνολογιών.
2. Η πρώτη γελοιογραφία (βασισμένη στο παλιό αλφαβητάρι της Α΄ Δημοτικού) απεικονίζει μια «παραδοσιακή μητέρα» να προσφέρει (αντί για το μήλο) έναν φορητό υπολογιστή στο μικρό της παιδί.
   Ποιες σκέψεις σας προκαλεί η παραπάνω εικόνα; Να δώσετε πιθανές ερμηνείες.
3. Η δεύτερη γελοιογραφία απεικονίζει ένα «ποντίκι» να τρώει ένα βιβλίο.
   Ποιο είναι το «παράδοξο» που καθιστά ενδιαφέρουσα τη γελοιογραφία;
4. Ποιες μορφές του κωμικού παρουσιάζονται στις δύο γελοιογραφίες;
   Θυμηθείτε και τα σχετικά στο βιβλίο «Έκφραση-Έκθεση» για την Α΄λυκείου, Το κωμικό και η σημασία του γέλιου, σ.264 – 271 . 
5. Με ποια σύμβολα ο κάθε γελοιογράφος προσπαθεί να πετύχει το στόχο του;
6. Να γράψετε ένα σύντομο άρθρο, κατάλληλο να δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου με τίτλο: Βιβλίο ή υπολογιστής; Υπάρχει τελικά δίλημμα;

1. Η είδηση που ακολουθεί και η παραπάνω γελοιογραφία αναφέρονται στο ίδιο ιστορικό γεγονός. Ποια στοιχεία τονίζονται περισσότερο στο γραπτό κείμενο και ποια στη γελοιογραφία;
   Θα μπορούσε η γελοιογραφία να αναφέρεται σε άλλα παρόμοια ιστορικά γεγονότα (παλαιότερα ή σύγχρονα);  Ποιες αλλαγές τότε θα έπρεπε να γίνουν στην εικόνα;

2. Ποια σύμβολα χρησιμοποιεί ο γελοιογράφος, για να σχολιάσει τα γεγονότα στη Λιβύη; Προσπαθήστε να αποδώσετε τον συμβολισμό που εμπεριέχει η γελοιογραφία, διαφωτίζοντας τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενό της,  με μια παράγραφο που αναπτύσσεται με αναλογία, βλ. και Έκφραση-Έκθεση Α΄λυκείου, σ. 200-205. Υποθέστε ότι η παράγραφος εντάσσεται σε ηλεκτρονικό μήνυμα.
3. Γιατί ο γελοιογράφος επέλεξε να μιλήσει «χωρίς λόγια»; Τι επιτυγχάνει με αυτόν τον τρόπο;  Γράψτε μια λεζάντα που, κατά τη γνώμη σας, θα ταίριαζε στην παραπάνω γελοιογραφία.
4. Επιχειρήστε να συνθέσετε μια εικόνα με ισχυρό αντιπολεμικό μήνυμα. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε, αν θέλετε, το Collagemix http://www.collagemix.com/  (Διαδικτυακή εφαρμογή δημιουργίας κολάζ με δυνατότητα προσθήκης φωτογραφίας φόντου και αντικειμένων από υπάρχουσα συλλογή της εφαρμογής. Δεν απαιτείται εγγραφή).
5. Να δημιουργήσετε μια δική σας γελοιογραφία με θέμα «Πόλεμος για το πετρέλαιο». Μπορείτε, αν θέλετε, να σκιτσάρετε ή να συλλέξετε εικόνες ή έτοιμα σκίτσα από τον υπολογιστή σας ή το διαδίκτυο και να κάνετε ένα σχετικό κολάζ με ή χωρίς λόγια. Αν επιθυμείτε, απευθυνθείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.collagemix.com/. Συζητήστε με ποιον τρόπο θα δώσετε το κωμικό στοιχείο στη γελοιογραφία σας (διακωμωδώντας, σατιρίζοντας, γελοιοποιώντας), βλ. και Έκφραση-Έκθεση Α΄λυκείου, σ. 264-271.

1. Περιγράψτε σύντομα την εικόνα, βλ. και Έκφραση-Έκθεση Α΄λυκείου, σ. 142-147. Σχολιάστε τις χρωματικές επιλογές του γελοιογράφου και τα σύμβολα που χρησιμοποιεί, προκειμένου να σχολιάσει το ιστορικό γεγονός. Θεωρείτε επιτυχημένες τις επιλογές του;
2. Με μια παράγραφο, που αναπτύσσεται με παραδείγματα, κοινοποιήστε στους συμμαθητές σας  τις σκέψεις που σας γεννά αυτή η γελοιογραφία.
3. Γιατί ο γελοιογράφος επέλεξε να μιλήσει «χωρίς λόγια»; Τι επιτυγχάνει με αυτόν τον τρόπο; Γράψτε μια κατάλληλη λεζάντα που, κατά τη γνώμη σας, θα ταίριαζε στην παραπάνω γελοιογραφία.
4. Ο γελοιογράφος παρομοιάζει τον πόλεμο, εκτός των άλλων, και με φαγοπότι των ισχυρών. Δημιουργήστε τη δική σας γελοιογραφία με αυτό το θέμα, είτε σκιτσάροντας είτε δουλεύοντας σε ηλεκτρονικό περιβάλλον, π.χ  Strip Generator¹  http://stripgenerator.com/.
   

   ---

   ¹ Το Strip Generator είναι διαδικτυακή εφαρμογή δημιουργίας κόμικ. Προσφέρει ποικίλες επιλογές χαρακτήρων, εικόνων φόντου και αντικειμένων για εισαγωγή στα καρέ του κόμικ, ενώ ο χρήστης δεν μπορεί να  προσθέσει κάποια δική του εικόνα. Δεν απαιτείται  εγγραφή.

1. Το κωμικό στοιχείο συχνά προκύπτει από την εκτροπή ή την ανατροπή του καθιερωμένου/του αναμενόμενου, Έκφραση-Έκθεση Α΄ λυκείου, σ. 264-271. Παρατηρήστε με ποιον τρόπο εφαρμόζεται αυτή η τακτική στη συγκεκριμένη γελοιογραφία  και δώστε μια σύντομη προφορική περιγραφή.
2. Μπορείτε να αναζητήσετε περισσότερες πληροφορίες για το θέμα στα κείμενα που εντάσσονται στην αντίστοιχη ενότητα των Θεματικών κύκλων.
3. 
   Προσέξτε τα σύμβολα της ειρήνης (το περιστέρι και τη σημαία με το σήμα της ειρήνης). Τι ευαγγελίζεται το καθένα;
4. Τι εξυπηρετεί η ρωσική σημαία πάνω στη μία κιβωτό και η αναγραφή της λέξης «Καύκασος» πάνω στο όρος που προσάραξε η δεύτερη; Αν έλειπαν, σε ποια συμπεράσματα θα καταλήγαμε για το περιεχόμενο της γελοιογραφίας;
5. Λαμβάνοντας υπόψη ότι στη γελοιογραφία κυριαρχεί η αντίθεση, να εντοπίσετε τα  δύο αντιτιθέμενα στοιχεία και να περιγράψετε την εικόνα σε μία παράγραφο που αναπτύσσεται με σύγκριση και αντίθεση. Υποθέστε ότι το κειμενάκι σας μπορεί να συνοδεύει τη γελοιογραφία σε ένα μαθητικό αφιέρωμα για την ειρήνη.
6. Καταθέστε τις σκέψεις που σας δημιουργούνται από τη γελοιογραφία σε μια επιστολή προς  τον γελοιογράφο. Επιλέξτε το κατάλληλο ύφος για την περίσταση, Έκφραση-Έκθεση Α΄λυκείου, σ.  36-37.
7. Γιατί ο γελοιογράφος επέλεξε να μιλήσει «χωρίς λόγια»; Τι επιτυγχάνει με αυτόν τον τρόπο; Γράψτε μια κατάλληλη λεζάντα που, κατά τη γνώμη σας, θα ταίριαζε στην παραπάνω γελοιογραφία.
8. Αναζητήστε στο διαδίκτυο ή σκιτσάρετε σύμβολα, όπως το περιστέρι της ειρήνης, το σήμα της ειρήνης, την κιβωτό του Νώε κ.ά. Έπειτα επιχειρήστε να συνθέσετε μία γελοιογραφία, χρησιμοποιώντας μερικά από αυτά. Προσπαθήστε να αποδώσετε το κωμικό με ανατροπή του αναμενόμενου, βλ. και τα κείμενα για το κωμικό από τους Θεματικούς κύκλους.
9. Δημιουργήστε κολάζ με θέμα τους κινδύνους οι οποίοι απειλούν το περιστέρι της ειρήνης, εκμεταλλευόμενοι τις δυνατότητες που προσφέρει το Smilebox ¹.

¹Ιστοσελίδα με ποικίλες εφαρμογές δημιουργίας, όπως κολάζ, προσκλητήρια, slideshows εικόνων.

1. Να περιγράψετε και να σχολιάσετε την εικόνα της πρώτης γελοιογραφίας. Ποιο μήνυμα επιδιώκει  να περάσει ο γελοιογράφος;  Ποιο στοιχείο προκαλεί το ενδιαφέρον ;
2. Να περιγράψετε την εικόνα της δεύτερης γελοιογραφίας. Ποια σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα θίγει ο γελοιογράφος;
3. Κάποια από τα μέσα που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία του κωμικού  στοιχείου είναι  η έκπληξη  και η ανατροπή του καθιερωμένου/προσδοκώμενου. Με ποιους τρόπους αξιοποιούνται αυτά τα μέσα στις συγκεκριμένες γελοιογραφίες;
   Περισσότερα στοιχεία για το θέμα μπορείτε να αναζητήσετε στα κείμενα που εντάσσονται στην αντίστοιχη ενότητα των Θεματικών κύκλων.
4. Στη δεύτερη γελοιογραφία εικονίζεται ο Νώε να προσπαθεί να σώσει ένα φυτό. Ποιοι θα μπορούσαν να γίνουν οι σύγχρονοι Νώε; Γράψτε τις σκέψεις σας σε μια παράγραφο (απόσπασμα άρθρου, βλ. άσκηση 7) που αναπτύσσεται με αναλογία.
5. Να συγκρίνετε τις δύο γελοιογραφίες. Ποια κοινά στοιχεία και ποιες διαφορές παρατηρείτε ως προς το θέμα που πραγματεύονται;
6. Γιατί ο γελοιογράφος και στις δυο περιπτώσεις επέλεξε να μιλήσει «χωρίς λόγια»; Τι επιτυγχάνει με αυτόν τον τρόπο;  Γράψτε κατάλληλες  λεζάντες  που, κατά τη γνώμη σας, θα ταίριαζαν στις  παραπάνω γελοιογραφίες.
7. Γράψτε ένα σύντομο άρθρο για ένα οικολογικό περιοδικό, εμπνευσμένο από τις παραπάνω γελοιογραφίες.
8. Αναζητήστε στο διαδίκτυο φωτογραφίες και σκίτσα σχετικά με το περιβάλλον και επιχειρήστε να συνθέσετε μια αφίσα με θέμα τη σωτηρία του πλανήτη Γη. Αν θέλετε, εργαστείτε στο περιβάλλον Glogster http://edu.glogster.com/.¹ 

¹ Διαδικτυακή εφαρμογή για τη δημιουργία πολυμεσικών αφισών, οι οποίες μπορούν να περιλαμβάνουν κείμενο, φωτογραφίες, βίντεο (από το διαδίκτυο), γραφικά, ήχους, συνημμένα αρχεία κ.ά. Απαιτείται η δωρεάν εγγραφή χρηστών.

1. Τι κατά τη γνώμη σας δηλώνει ο γελοιογράφος; Τι συμβολίζει το λουλούδι και τι ο τοίχος; Σκεφτείτε αν η συγκεκριμένη γελοιογραφία διαφέρει από τις συνηθισμένες. Εμπεριέχει το κωμικό στοιχείο; Αν όχι, ποια άλλα στοιχεία νομίζετε ότι κυριαρχούν;  Σε τι οφείλεται η δύναμή της γελοιογραφίας;
2. Να περιγράψετε προφορικά την εικόνα, χρησιμοποιώντας κυρίως μεταφορική γλώσσα, βλ. και Έκφραση-Έκθεση Α΄λυκείου, σ. 153.
3. Μπορείτε να σκεφτείτε άλλους συμβολισμούς για το λουλούδι και για τον τοίχο; Σημειώστε μερικούς από αυτούς. Θυμηθείτε, ανάμεσα σε άλλα, το κίνημα των Χίπις, που αποκαλούνταν «Τα παιδιά των λουλουδιών», καθώς και το περίφημο μουσικό έργο The Wall των Pink Floyd.
4. Γιατί ο γελοιογράφος επέλεξε να μη χρησιμοποιήσει λόγια; Θα μπορούσατε να αποδώσετε  αυτή την εικόνα με ένα δικό σας κείμενο, με λίγους στίχους, με ένα χαϊκού;¹
5. Γράψτε ένα χρονογράφημα με αφόρμηση την εμπειρία σας από έναν περίπατο στην πόλη, όπου είδατε την εικόνα ενός λουλουδιού που ξεφύτρωσε σε έναν τοίχο από μπετόν, βλ. και Έκφραση-Έκθεση, Α΄λυκείου, σ. 279 -295.
6. Λέγεται ότι Μια εικόνα μπορεί να εκφράσει όσα δεν μπορούν να εκφράσουν χίλιες λέξεις. Προσπαθήστε να υποστηρίξετε με τα κατάλληλα επιχειρήματα και τεκμήρια αυτήν την άποψη. Μπορείτε να αναφέρετε και το παράδειγμα της συγκεκριμένης γελοιογραφίας.
7. Εργαστείτε στο Glogster², δημιουργώντας αφίσες με παρόμοιους συμβολισμούς. Εκμεταλλευτείτε τη δυνατότητα εισαγωγής τραγουδιού/μουσικής, κειμένου, βίντεο, εικόνων, και δείξτε τρόπους με τους οποίους μπορούμε να σπάσουμε τον  τοίχο που δημιουργεί η απερισκεψία ή η αλαζονεία του ανθρώπου.

¹Ποιητικό είδος που έχει τις ρίζες του στην ιαπωνική ποίηση. Αποτελείται από 3 στίχους 17 συλλαβών συνολικά. Γνωστά τα Δεκαέξι χαϊκού του Γιώργου Σεφέρη. Παρατίθεται το Ε΄ χαϊκού της συλλογής.
τα δάχτυλά της
στο θαλασσί μαντήλι
κοίτα. κοράλια.
²Διαδικτυακή εφαρμογή για τη δημιουργία πολυμεσικών αφισών, οι οποίες μπορούν να περιλαμβάνουν κείμενο, φωτογραφίες, βίντεο (από το διαδίκτυο), γραφικά, ήχους, συνημμένα αρχεία, κ.ά. Απαιτείται η δωρεάν εγγραφή χρηστών.

1. Να περιγράψετε προφορικά την εικόνα. Ποιος είναι ο θύτης και ποιο το θύμα, σύμφωνα με τον γελοιογράφο;
2. Ποιος είναι ο άνθρωπος που εικονίζεται (πλούσιος, φτωχός, πολιτισμένος, μορφωμένος κ.ά);  Ποιοι κίνδυνοι απειλούν τον πλανήτη μας και ποια σχέση έχουν με τον σύγχρονο άνθρωπο; Πώς ο άνθρωπος μπορεί να σταματήσει την (αυτο)καταστροφική του πορεία; Αποδώστε τις παραπάνω σκέψεις σε ένα κείμενο με τίτλο Με αφορμή μια γελοιογραφία.
3. Γιατί ο γελοιογράφος δεν  χρησιμοποιεί λόγια;
4. Να δημιουργήσετε τη δική σας γελοιογραφία, ανατρέποντας με κάποιο τρόπο τη λογική της γελοιογραφίας του Ρέλιτς Ντούσαν. Αλλάζοντας ίσως τον θύτη ή το θύμα ή και τους δύο. Αν θέλετε, μπορείτε να απομακρυνθείτε από το μοτίβο της γκιλοτίνας και να αποδώσετε με άλλο τρόπο τον συμβολισμό. Μπορείτε, εναλλακτικά, να δημιουργήσετε  κόμικ, εργαζόμενοι σε περιβάλλοντα, όπως το Strip Generator ¹ .

¹ Διαδικτυακή εφαρμογή δημιουργίας κόμικ. Προσφέρει ποικίλες επιλογές χαρακτήρων, εικόνων φόντου και αντικειμένων για εισαγωγή στα καρέ του κόμικ, ενώ ο χρήστης δεν μπορεί να προσθέσει κάποια δική του εικόνα. Δεν απαιτείται η εγγραφή των χρηστών.

1. Ποια συναισθήματα σας γεννούν αυτές οι γελοιογραφίες;  Αισιόδοξο ή απαισιόδοξο μήνυμα εκπέμπουν οι δημιουργοί τους;
2. Για ποιους λόγους το πουλί της πρώτης γελοιογραφίας (του Βασίλη Μητρόπουλου) αναγκάζεται να φορά αντιασφυξιογόνο μάσκα; Να γράψετε ένα σύντομο θεατρικό μονόλογο  στον οποίο μιλάει αυτό το πουλί για αυτό το θέμα.
3. Ποιοι λόγοι αναγκάζουν τον άνθρωπο (γελοιογραφία του Ορνεράκη) να εγκαταλείψει τον πλανήτη; Γράψτε το τελευταίο μήνυμα που αφήνει, πριν αποφασίσει να δραπετεύσει με το αλεξίπτωτο.
4. Γιατί, κατά τη γνώμη σας,  οι δύο γελοιογράφοι αποφάσισαν να εκφραστούν χωρίς λόγια;
5. Να δημιουργήσετε δικές σας γελοιογραφίες χωρίς λόγια, με θέμα την τραγική θέση του σύγχρονου ανθρώπου, ή γελοιογραφίες με λόγο, εργαζόμενοι στα περιβάλλοντα   Voki ή  Acapela, προκειμένου να καταγγείλετε σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα.¹

¹  Voki, Acapela: Διαδικτυακά περιβάλλοντα για τη δημιουργία ομιλούντων χαρακτήρων ή σύντομων ιστοριών με ηχητικό μήνυμα. Δεν απαιτείται εγγραφή χρηστών.

1. Ποιες σκέψεις σας γεννά η παραπάνω γελοιογραφία; Γιατί ο ζητιάνος κρατά καθρέφτη;
2. Ποια σύγχρονα  προβλήματα επιχειρεί να θίξει κυρίως  ο γελοιογράφος; Πιστεύετε ότι καταφέρνει να προβληματίσει τους αναγνώστες του; Αν ναι, με ποια μέσα το επιτυγχάνει;
3. Γιατί ο γελοιογράφος προτίμησε να εκφραστεί χωρίς λόγια; Τι κερδίζει με αυτόν τον τρόπο και τι, ενδεχομένως, χάνει;
4. Περπατώντας στο κέντρο μιας σύγχρονης μεγαλούπολης, παρατηρείτε πως υπάρχουν άνθρωποι που ζητιανεύουν. Να γράψετε ένα χρονογράφημα, στο οποίο θα καταθέσετε τον προβληματισμό σας για το φαινόμενο της επαιτείας σήμερα.
5. Το «stop frame animation» είναι διαδικτυακή εφαρμογή για τη δημιουργία μικρών ταινιών. Το περιβάλλον διαθέτει έναν χαρακτήρα (ξύλινο μοντέλο ανθρώπου), συγκεκριμένα ηχητικά εφέ, μουσική και εικόνες-φόντο (μόνο αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην ταινία). Συνεργαστείτε και δημιουργήστε μια μικρή ταινία, με θέμα την αντίδραση του ελεήμονα που αντίκρισε τον εαυτό του στον καθρέφτη του επαίτη.

1. Ποιες σκέψεις σας γεννά η παραπάνω γελοιογραφία; Τι καυτηριάζει ο γελοιογράφος με το έργο του αυτό;
2. Γιατί χρησιμοποιεί ως σύμβολο την κονσέρβα; Τι σημαίνει κονσέρβα στην οθόνη της τηλεόρασης αλλά και στο κεφάλι του παιδιού; Γράψτε ένα σύντομο σχόλιο σχετικά με αυτό το θέμα,  κατάλληλο να φιλοξενηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας.
3. Εκτός από την τηλεόραση, τι άλλο  μπορεί  να λειτουργήσει όπως η κονσέρβα; Γράψτε μια επιστολή στον φίλο ή στη φίλη σας που να ξεκινά κάπως έτσι: Με αφορμή μια γελοιογραφία αναλογίστηκα πόσες φορές λειτουργούμε αυτόματα, αναπαράγοντας «μασημένη τροφή». Τέτοια που μας δίνει η τηλεόραση, αλλά και … και …
4. Θα μπορούσε να αντικατασταθεί η τηλεόραση-κονσέρβα της γελοιογραφίας του Μ. Κουντούρη από το σχολείο-κονσέρβα; Ρίξτε μια ματιά και στο βίντεο από την ταινία και στους στίχους  από το The wall των Pink Floyd και συζητήστε το θέμα.
5. Φανταστείτε ότι η  γελοιογραφία  αποτελεί την εικόνα  αφίσας, στο πλαίσιο ενημερωτικής εκστρατείας για τη σωστή χρήση της τηλεόρασης. Ποιο σύνθημα θα μπορούσατε να προσθέσετε;
6. Όσοι θέλετε μπορείτε να δημιουργήσετε τη δική σας γελοιογραφία, σχετικά με  το θέμα της μασημένης τροφής που αποβλακώνει, αξιοποιώντας το σύμβολο της κονσέρβας.
7. Συνεργαστείτε σε μικρές ομάδες και δημιουργήστε σύντομη εικονογραφημένη ιστορία με θέμα την τηλεόραση. Μπορείτε, αν θέλετε, να επωφεληθείτε από τις δυνατότητες που προσφέρονται στην ηλεκτρονική διεύθυνση Strip Generator ¹.

¹Διαδικτυακή εφαρμογή δημιουργίας κόμικ. Προσφέρει ποικίλες επιλογές χαρακτήρων, εικόνων φόντου και αντικειμένων για εισαγωγή στα καρέ του κόμικ, ενώ ο χρήστης δεν μπορεί να προσθέσει κάποια δική του εικόνα.

1. Ποιες σκέψεις και ποια συναισθήματα σας γεννά η παραπάνω γελοιογραφία;
2. Ποιο σύγχρονο πρόβλημα θίγει η γελοιογράφος; Με ποιον τρόπο προσπαθεί να προβληματίσει τους αναγνώστες;
3. Γιατί η γελοιογράφος απέφυγε να εκφραστεί με λόγια; Μπορείτε να γράψετε εσείς μια λεζάντα;
4. Με αφορμή την παραπάνω γελοιογραφία, γράψτε ένα σύντομο άρθρο για την ιστοσελίδα του σχολείου σας με τίτλο Μια νέα θρησκεία ή Η λατρεία των νέων για τις επώνυμες μάρκες ρούχων.
5. Εργαστείτε σε ομάδες, για να δημιουργήσετε τη δική σας γελοιογραφία με θέμα Η λατρεία των νέων για τις επώνυμες μάρκες ρουχισμού, χρησιμοποιώντας το σύμβολο της προσευχής  ή κάποιο άλλο που θα επινοήσετε.
6. Να σχηματίστε μικρές ομάδες και να δημιουργήσετε τη δική σας «ομιλούσα»  γελοιογραφία, εργαζόμενοι στο περιβάλλον voki.

1. Σε ποιο φαινόμενο  αναφέρονται οι παραπάνω  γελοιογραφίες;
2. Η πρώτη γελοιογραφία  έχει ημερομηνία 19/09/2013, μια μέρα δηλαδή μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Πού αποδίδει ο Δ. Καλαϊτζής την εκδήλωση εγκληματικής βίας;  Γράψτε ένα άρθρο για την εφημερίδα του σχολείου σας σχετικά με τους λόγους που εξωθούν  ορισμένους ανθρώπους σε παρόμοιες ενέργειες βίας.
3. Σε τι αναφέρεται η δεύτερη γελοιογραφία; Να σχολιάσετε τον συμβολισμό της.  
4. Γιατί οι γελοιογράφοι προτίμησαν να εκφραστούν χωρίς λόγια;
5. Αναζητήστε στο διαδίκτυο γελοιογραφίες με παρόμοιο θέμα και συνθέστε μια ηλεκτρονική αφίσα με θέμα Το γέλιο κατά του φασισμού. Αξιοποιήστε το Glogster ¹. Προσθέστε, αν θέλετε, σχετικά χιουμοριστικά βίντεο και μουσική.
6. Να συζητήσετε για τα σύγχρονα φασιστικά κινήματα στην Ευρώπη. Ποιοι παράγοντες νομίζετε ότι ευνοούν την ανάπτυξή τους;

¹ Διαδικτυακή εφαρμογή για τη δημιουργία πολυμεσικών αφισών, οι οποίες μπορούν να περιλαμβάνουν γραπτό κείμενο, φωτογραφίες, βίντεο από το διαδίκτυο, γραφικά, ήχους, συνημμένα αρχεία κ.ά.

1. Ποια σύμβολα διακρίνετε στην παραπάνω γελοιογραφία; Συζητήστε τι μπορεί να σημαίνει το καθένα.
2. Διαβάστε την παρακάτω είδηση και συνδυάστε την με τη γελοιογραφία. Ο γελοιογράφος και ο δημοσιογράφος αναφέρονται στο ίδιο περιστατικό. Ο ένας το αποδίδει με λόγια και ο άλλος χωρίς λόγια. Τι επιτυγχάνεται με τον ένα και τι με τον άλλο τρόπο;

3. Ξανακοιτάξτε τώρα τα σύμβολα που χρησιμοποιεί ο γελοιογράφος και, γνωρίζοντας το περιστατικό στο οποίο αναφέρεται,  προσπαθήστε να τα ερμηνεύσετε ξανά. Εστιάστε στη συνέχεια σε ένα από αυτά και γράψτε ένα κείμενο με το ίδιο θέμα για την ιστοσελίδα του σχολείου σας, αποτυπώνοντας ελεύθερα τις σκέψεις σας. Το κείμενο μπορεί να έχει τίτλο Το λευκό φουστάνι, Αναμμένο μαγκάλι, Αναθυμιάσεις ή κάτι παρόμοιο.
4. Συζητήστε μεταξύ σας και καταγράψτε μερικά από τα προβλήματα που σωρεύει η οικονομική κρίση, την οποία διέρχεται η χώρα μας, πλήττοντας κυρίως ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες. Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα προβλήματα, συνθέστε ένα «κείμενο διαμαρτυρίας» (γραπτό κείμενο,  κολάζ, βίντεο, τραγούδι κ.ά.).

1. Η γελοιογραφία υπήρξε πάντα εξπρεσιονιστική… συνάνθρωπό του: Να αναζητήσετε τον όρο εξπρεσιονισμός στο λεξικό και να εντοπίσετε χαρακτηριστικά του εξπρεσιονισμού σε διάφορες  γελοιογραφίες.
2. Να σχολιάσετε τις παραπάνω γελοιογραφίες. Θεωρείτε ότι επιβεβαιώνεται η άποψη ότι τα αισθήματά μας για τα πράγματα χρωματίζουν τον τρόπο με τον οποίο τα βλέπουμε και ακόμη περισσότερο, τις φόρμες που θυμόμαστε;
3. Οργάνωση project: Να συγκεντρώσετε διάφορες γελοιογραφίες, να τις ομαδοποιήσετε ανάλογα με το θέμα (κάθε ομάδα να αναλάβει ένα θέμα που θα αναδεικνύουν οι γελοιογραφίες) και να συζητήσετε:

• τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται η πραγματικότητα και σχολιάζεται η επικαιρότητα
• τη λεζάντα της κάθε γελοιογραφίας (αν υπάρχει)
• πώς πετυχαίνει η γελοιογραφία χωρίς λόγια να εκπέμπει το μήνυμά της.  

4. Με αφορμή μια γελοιογραφία που σχολιάζει ένα γεγονός, να γράψετε ένα κείμενο, π.χ. σύντομο άρθρο, είδηση, επιστολή διαμαρτυρίας, χρονογράφημα.  

1. Ποιο είναι το θέμα της γελοιογραφίας; Με ποιον τρόπο ο γελοιογράφος προκαλεί το γέλιο; Βλ. και Έκφραση-Έκθεση Α΄ λυκείου, σ. 269 κ.ε.
2. Nα παρατηρήσετε την παραπάνω γελοιογραφία και να συζητήσετε:

• Ποιος είναι ο συγκεκριμένος χώρος που απεικονίζεται;
• Γιατί κατά τη γνώμη σας ο πίνακας  του καλλιτέχνη αποδίδεται ρεαλιστικά  σε αντίθεση με την υπόλοιπη γελοιογραφία; Προσέξτε π.χ. τη χρήση των χρωμάτων και τον τρόπο απόδοσης των μορφών.
• Να παρατηρήσετε τη Γκερνίκα του Πικάσο. Εντοπίζετε κοινά στοιχεία με τη γελοιογραφία;  Θα μπορούσατε να προτείνετε κάποιες αλλαγές στη γελοιογραφία με στοιχεία από τον ζωγραφικό πίνακα; Τι θα άλλαζε τότε;

1. Nα παρατηρήσετε την παραπάνω γελοιογραφία και να συζητήσετε:

• Ποιο είναι το θέμα;
• Τι απεικονίζεται; Να αναφερθείτε στη δράση, στο πρόσωπο, στον χώρο.
• Τι παρατηρήσεις έχετε να κάνετε για τα χρώματα και την ισορροπία των σχημάτων;
• Τι επιχειρεί να στιγματίσει ο γελοιογράφος; Ποια άποψη εκφράζει;
• Με ποιους τρόπους επιτυγχάνει να αποδώσει το θέμα του; Σε τι συνίσταται το χιούμορ του;
• Ποια στερεότυπα ενδεχομένως αναπαράγονται στην παραπάνω γελοιογραφία; Βλ. και Έκφραση- Έκθεση Β΄ λυκείου, σ. 123.
• Ποια είναι η δική σας θέση για το θέμα; Να κάνετε προτάσεις για αλλαγές στη γελοιογραφία, προκειμένου να εκφράσετε τη δική σας άποψη.

2. Να δημιουργήσετε τη δική σας γελοιογραφία εκφράζοντας τη θέση σας για τη μοντέρνα τέχνη.
3. Με βάση τη γελοιογραφία, γράψτε μια μικρή ιστορία που θα αφηγείται την επόμενη μέρα στην πινακοθήκη.

1. Nα παρατηρήσετε την παραπάνω γελοιογραφία και να συζητήσετε:

• Ποιο είναι το θέμα;
• Ποιος είναι ο συγκεκριμένος χώρος που απεικονίζεται;
• Να περιγράψετε τα πρόσωπα και τη δράση.
• Γιατί, κατά τη γνώμη σας, ο γελοιογράφος έβαλε χρώμα στους ζωγραφικούς πίνακες και όχι στους μαθητές  (εκτός από μια λεπτομέρεια) και στη δασκάλα;
• Με τη χρήση ποιων στοιχείων επιτυγχάνει τη χιουμοριστική απόδοση του θέματός του;
• Ποια είναι η δική σας γνώμη για τις επισκέψεις των σχολείων σε μουσεία, πινακοθήκες κ.ά.; Να προτείνετε μικρές αλλαγές ή προσθήκες στην παραπάνω γελοιογραφία, προκειμένου να εκφράσετε τη δική σας άποψη.

2. Γράψτε με τη μορφή ευθυμογραφήματος την «έκθεση» που θα έγραφε ένας από αυτούς τους μαθητές με θέμα την επίσκεψη του σχολείου στην πινακοθήκη. Η «έκθεση» αυτή θα αποτελέσει συνοδευτικό κείμενο για την ανάρτηση της γελοιογραφίας στο ιστολόγιο της τάξης σας.

1. Nα παρατηρήσετε την παραπάνω γελοιογραφία και να συζητήσετε:

• Τι βλέπετε,  τι συμβαίνει;
• Ποιες νομίζετε ότι μπορεί να είναι οι ανομολόγητες σκέψεις των δύο προσώπων που συνομιλούν;
• Πώς απεικονίζει ο γελοιογράφος τον καλλιτέχνη και γιατί; Διακρίνετε κάποιο στερεότυπο; Για ποιους λόγους νομίζετε ότι δημιουργήθηκε αυτό το στερεότυπο και τι το συντηρεί; Βλ. και  Έκφραση- Έκθεση  Β΄ λυκείου, σ. 123.

2. Θα μπορούσατε να προτείνετε κάποιες  αλλαγές στη γελοιογραφία, διατηρώντας, βέβαια, το στοιχείο του χιούμορ; Για παράδειγμα να  αντικαταστήσετε τη συνομιλήτρια του ζωγράφου με κάποιο άλλο πρόσωπο (έναν ομότεχνό του, έναν κριτικό τέχνης…). Τι θα άλλαζε τότε στον διάλογο;
3. Δοκιμάστε να γράψετε έναν διάλογο με κωμικά στοιχεία ανάμεσα σε έναν καλλιτέχνη και σε ένα άλλο άτομο που δεν έχει γνώσεις για την τέχνη. Θα μπορούσατε π.χ. να συνεχίσετε τον διάλογο μεταξύ των προσώπων της γελοιογραφίας.
4. Με αφορμή την παραπάνω γελοιογραφία, να συζητήσετε σχετικά με τη διαφορετική χρήση της γλώσσας από ανθρώπους της τέχνης, καλλιτέχνες και κριτικούς, και από απλούς ανθρώπους, βλ. και  Έκφραση-Έκθεση Β΄ λυκείου, σ. 172.

1. Εντοπίστε τη σατιρική διάθεση και στις δύο γελοιογραφίες συνδυάζοντάς την με τη σημερινή πραγματικότητα. Συγκεκριμένα, στην πρώτη γελοιογραφία, τι νομίζετε ότι σημαίνει η εκκωφαντική σιωπή; Στη  δεύτερη,  πού  θεωρείτε ότι παραπέμπει η απάντηση επαγγέλματα είναι;
2. Στις συγκεκριμένες γελοιογραφίες, οι δημιουργοί βασίζονται περισσότερο στην εικόνα ή στον λόγο; Να δικαιολογήσετε την άποψή σας.
3. Να αφαιρέσετε τους διαλόγους  από τις γελοιογραφίες και να τους αντικαταστήσετε  με άλλους, της αρεσκείας σας, σχολιάζοντας θέματα της επικαιρότητας.
   ή, αντίστροφα
   Να κρατήσετε μόνο τους διαλόγους από τις παραπάνω γελοιογραφίες και να τους πλαισιώσετε με άλλες εικόνες (μπορείτε να σκιτσάρετε μόνοι σας άλλα πρόσωπα ή να κάνετε κολάζ).
4. Να δημιουργήσετε τις δικές σας γελοιογραφίες,  στιγματίζοντας τη συμπεριφορά αρκετών συμπολιτών μας απέναντι σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, όπως είναι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες. Μπορείτε, αν θέλετε, να σκιτσάρετε ή να συλλέξετε εικόνες ή έτοιμα σκίτσα από τον υπολογιστή σας ή από το διαδίκτυο και να κάνετε ένα σχετικό κολάζ με ή χωρίς λόγια. Αν επιθυμείτε, απευθυνθείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.collagemix.com/. Συζητήστε με ποιον τρόπο θα δώσετε το κωμικό στοιχείο στη γελοιογραφία σας (διακωμωδώντας, σατιρίζοντας, γελοιοποιώντας), βλ. και Έκφραση-Έκθεση Α΄ λυκείου, σ. 264 κ.ε.

1. Ποια μπορεί να είναι η ταυτότητα αυτού που συνομιλεί με τον Ινδιάνο; Γιατί, λέτε, να θεωρεί φοβερό που έχει «γεμίσει η χώρα (του) ξένους»;
2. Πιστεύετε ότι ο συνομιλητής του Ινδιάνου γνωρίζει τη διαφορά ανάμεσα στους μετανάστες και στους πρόσφυγες; Αν ναι, πού μπορούμε να τον τοποθετήσουμε γεωγραφικά/ χρονικά;
3. Τι νομίζετε ότι σημαίνουν τα λόγια του Ινδιάνου;
4. Θα μπορούσαν να αλλάξουν οι ταυτότητες των ατόμων που διαλέγονται στην παραπάνω γελοιογραφία και να αντικατασταθούν με άλλες; Για να βοηθηθείτε μπορείτε να περιηγηθείτε στη σελίδα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ και κυρίως στα Στατιστικά. Τι θα άλλαζε σε κάθε περίπτωση  στη γελοιογραφία;
5. «Έχει γεμίσει η χώρα ξένους! … Είναι φοβερό».  Η λέξη «φοβερό» έχει στη γλώσσα μας πολλές σημασίες (και θετικές και αρνητικές). Αφού τις αναζητήσετε στα ηλεκτρονικά λεξικά, να εντοπίσετε με ποια σημασία  χρησιμοποιείται η λέξη στην περίπτωσή μας. Χρησιμοποιήστε τώρα, σε μια δική σας φράση, το επίθετο με την αντίθετη σημασία.

Εικόνες

Η εικόνα από τη διεύθυνση: http://community-matters.org/

Η εικόνα από τη διεύθυνση: https://goo.gl/ggdYsR

Η εικόνα από τη διεύθυνση:http://goo.gl/8wkRd1

Η εικόνα από τη διεύθυνση: http://goo.gl/H6ftsj

Η εικόνα από τη διεύθυνση:http://goo.gl/I5FMlU

Η εικόνα από τη διεύθυνση: https://goo.gl/LkQPM5

Η εικόνα από τη διεύθυνση: http://goo.gl/ryISSu

Η εικόνα από τη διεύθυνση: http://goo.gl/MbO0Cg

1. Να περιγράψετε και να συζητήσετε  τις εικόνες. Να γράψετε μια λεζάντα για την καθεμιά.   
2. Να επιλέξετε και να αξιοποιήσετε μερικές από τις παραπάνω εικόνες, για να δημιουργήσετε μια σύντομη ιστορία.
3. Με αφορμή το κείμενο «Μου έκλεψαν το όνομά μου» και κάποιες από τις παραπάνω εικόνες, να γράψετε ημερολόγια τριών ημερών του παιδιού θύματος ή ένα μήνυμα στον υπολογιστή σε έναν φίλο, στο οποίο το θύμα εκφράζει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει στο σχολείο.
4. Τι σημαίνει η ομολογία του παιδιού Eγώ δεν έχω όνομα; Συζητήστε πόσο επηρεάζουν τον συναισθηματικό κόσμο και τη συμπεριφορά ενός παιδιού / εφήβου οι χαρακτηρισμοί που του αποδίδουν οι άλλοι στο σχολείο.

• Το σχολείο μου, η φυλακή μου. Πότε μπορεί το σχολείο να χαρακτηριστεί φυλακή από έναν έφηβο;
• Να δώσετε ένα δικό σας τέλος στην ιστορία.
• Στο κείμενο υπερισχύει η εικόνα. Θα κέρδιζε ή θα έχανε το κείμενο, κατά την άποψή σας, αν υπερίσχυε ο λόγος;

• Ποια επιχειρήματα για τη βλαπτικότητα του καπνίσματος αναφέρονται από τα επαναστημένα τσιγάρα;
  Να αναπτύξετε ένα από αυτά σε μία παράγραφο με αιτιολόγηση, με παράδειγμα, αναλογία ή αίτιο αποτέλεσμα.
  Να υποθέσετε ότι η παράγραφος είναι απόσπασμα ομιλίας που πρόκειται να εκφωνήσετε σε σχετική εκδήλωση που διοργανώνεται στο σχολείο σας.
• Ποιες νύξεις υπάρχουν στο κείμενο για την προπαγάνδα; Με ποια μέσα τα «επαναστατημένα τσιγάρα» εντοπίζουν ότι ασκείται;
  Ποια στάση προτείνουν; Ποιες είναι οι δικές σας σκέψεις σχετικά με το θέμα;
• Να αναζητήσετε στο διαδίκτυο κι άλλες εικονογραφημένες ιστορίες και να συζητήσετε:
  Ποια μορφή παίρνει ο λόγος  και γιατί;
• Γιατί κατά τη γνώμη σας στις εικονογραφημένες ιστορίες χρησιμοποιείται συνήθως η μεγαλογράμματη γραφή (κεφαλαία);
  Ποια νομίζετε ότι είναι η θετική και ποια η αρνητική πλευρά αυτής της επιλογής για  τους νεαρούς αναγνώστες;
• Να δημιουργήσετε παρόμοιες ιστορίες, σποτάκια και αφίσες, προκειμένου να ευαισθητοποιήσετε τους συμμαθητές σας απέναντι στις διάφορες εξαρτήσεις.

1. Αφού παρακολουθήσετε το βίντεο, να συζητήσετε:

• τους κανόνες της συγκεκριμένης τάξης (π.χ. στολή, χαιρετισμός των μαθητών, λόγος μέσα από μεγάφωνο, κ.ά.)
• τον τρόπο έναρξης του μαθήματος, το ύφος και τον λόγο του δασκάλου
• τον τρόπο αντίδρασης ορισμένων μαθητών και την απάντηση του δασκάλου, τη στάση των υπόλοιπων μαθητών
  και την επιβεβαίωση της άποψης του δασκάλου από τους τρεις «καλύτερους» μαθητές του σχολείου.

2. Να παρατηρήσετε και να σχολιάσετε την τελευταία εικόνα του βίντεο.
3. Η στάση των μαθητών και του δασκάλου αναδύεται και μέσα από ορισμένα εξωγλωσσικά και παραγλωσσικά στοιχεία της ομιλίας βλ. και Έκφραση-Έκθεση Α΄λυκείου, σ.93. Να τα εντοπίσετε και να τα συζητήσετε.
4. Στο βίντεο η γνώση στηρίζεται στην επανάληψη και στην πειθαρχημένη σκέψη με παραποίηση συγχρόνως της αλήθειας.
   Σε τι είδους πολιτικά καθεστώτα παραπέμπει το σχολείο που παρουσιάζεται στο συγκεκριμένο βίντεο;
   Ποιος είναι στόχος της παρεχόμενης εκπαίδευσης;
5. Με αφορμή το βίντεο να γράψετε ένα σύντομο κείμενο – σχόλιο για τη σχολική εφημερίδα με τίτλο: Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία.
6. Να οργανώσετε έναν αγώνα επιχειρηματολογίας  με θέμα: Στολή στο σχολείο.
   Μπορείτε να λάβετε υπόψη τους προτεινόμενους κανονισμούς ή να θεσπίσετε και να τηρήσετε άλλους, δικούς σας.

1. Ποιο είναι το θέμα της ταινίας και ποια η ιστορία που πραγματεύεται; Σας αρέσει το σενάριο; Βρίσκετε την ιστορία ενδιαφέρουσα, αληθοφανή, πειστική;
2. Παρατηρήστε ότι η ταινία αρθρώνεται σε τέσσερα βασικά μέρη. Το πρώτο και το τέταρτο είναι γυρισμένα σε εξωτερικό χώρο, ενώ το δεύτερο και το τρίτο σε εσωτερικό.
   Να εντοπίσετε αυτά τα μέρη και να συζητήσετε:

• Ποιες πληροφορίες για την ιστορία και για τους χαρακτήρες δίνονται σε κάθε μέρος;
• Ποιες αντιθέσεις παρουσιάζουν τα οικογενειακά περιβάλλοντα των δύο φίλων;
• Τι εξυπηρετεί η μετάβαση της δράσης από τον εξωτερικό χώρο στον εσωτερικό και το αντίστροφο;
• Τι είδους πλάνα (γενικό, μεσαίο, κοντινό κ.ά.) κυριαρχούν στον εξωτερικό χώρο και τι είδους στον εσωτερικό;
  Σε ποιες περιπτώσεις έχουμε κοντινά ή πολύ κοντινά πλάνα; Πώς ερμηνεύετε την επιλογή αυτή; Ποια πλάνα σας έκαναν εντύπωση και γιατί;
• Ποια ανατροπή φαίνεται ότι συμβαίνει στην τελευταία σκηνή;

3. Ο τίτλος της ταινίας έχει ειρωνικό τόνο. Σε τι συνίσταται η ειρωνεία; Να απαντήσετε, λαμβάνοντας υπόψη και τον παρακάτω ορισμό: Ειρωνεία είναι σχήμα λόγου κατά το οποίο κάποιος χρησιμοποιεί λέξεις ή φράσεις με περιεχόμενο εντελώς αντίθετο από αυτό που εννοεί, για να χλευάσει ή να περιπαίξει κτλ.
   Δεδομένου ότι το σκηνοθετικό βλέμμα είναι επίσης ειρωνικό, προσπαθήστε να εντοπίσετε στοιχεία ειρωνείας σε διάφορα μέρη της ταινίας, π.χ. στη σκηνή που συμβαίνει στο δωμάτιο του ευκατάστατου νέου.
4. Στην τελευταία σκηνή παρακολουθούμε τη μετάβαση του κεντρικού χαρακτήρα από την άγνοια στη γνώση. Με ποιους τρόπους / μέσα αποδίδει η γλώσσα του κινηματογράφου τις σκέψεις και τα συναισθήματα που βιώνει ο χαρακτήρας σε αυτήν την κρίσιμη φάση; Να σχολιάσετε τις επιλογές, όσον αφορά τον λόγο και τις σιωπές, τα πλάνα λήψης, την υποκριτική του «ηθοποιού».
5. Φανταστείτε τον εσωτερικό μονόλογο του χαρακτήρα σε αυτήν τη φάση και γράψτε το ανάλογο κείμενο. Να λάβετε υπόψη ότι πρόκειται για λόγο αυθόρμητο, που εκφράζει, χωρίς αναστολές, σκέψεις και συναισθήματα.
6. Τι παρατηρήσεις έχετε να κάνετε γενικώς για τους διαλόγους της ταινίας; Ποιες φράσεις θεωρείτε σημαντικές και γιατί;
7. Εκφράστε τη γνώμη σας για την ταινία. Τι σας έκανε εντύπωση; Τι σας άρεσε; Τι ενστάσεις έχετε;
8. Γράψτε μια κριτική παρουσίαση της ταινίας για την ιστοσελίδα του σχολείου σας, λαμβάνοντας υπόψη ότι πρόκειται βασικά για δημιουργία νέων της ηλικίας σας. Στην κριτική σας θα συμπεριλάβετε την υπόθεση της ταινίας, καθώς και τις παρατηρήσεις και τα σχόλιά σας για το θέμα και τον προβληματισμό που θέτει, για το σενάριο, τη σκηνοθεσία, τη φωτογραφία, την υποκριτική, τη μουσική κ.ά., βλ. και Έκφραση-Έκθεση Β΄λυκείου, σ.208-211.
9. Έπιασα κι εγώ τον εαυτό μου να σκέφτεται ορισμένες φορές όπως και ο ήρωας της ταινίας: «Δεν με αφορά». Ξετυλίξτε ελεύθερα τις σκέψεις σας σε ένα ανώνυμο γραπτό, βασισμένοι στα βιώματά σας.
10. Προχωρήστε σε μια δική σας δημιουργία με ερέθισμα την ταινία. Μπορείτε να γράψετε ένα κείμενο, να συνθέσετε ένα τραγούδι, να γυρίσετε το δικό σας βιντεάκι.
11. Επιλέξτε ως ομάδα μια από τις βραβευμένες ταινίες ή από τις υποψήφιες προς βράβευση του προγράμματος «Πάμε σινεμά;», για να την παρουσιάσετε σε προσχεδιασμένο προφορικό λόγο στην ολομέλεια. Υποστηρίξτε την επιλογή σας με αναφορές στο θέμα, στο σενάριο, στη σκηνοθεσία, στην υποκριτική, στη μουσική, στη φωτογραφία και γενικώς στα ισχυρά, κατά τη γνώμη σας, σημεία της ταινίας.
12. Παιχνίδι ρόλων.
    Επιλέξτε ως ομάδα μια ταινία από τις βραβευμένες ταινίες του προγράμματος «Πάμε σινεμά». Μελετήστε προσεκτικά την ταινία, προκειμένου να υποδυθείτε τους ρόλους των δημιουργών και συντελεστών της ταινίας. Ετοιμαστείτε να υποστηρίξτε τις επιλογές σας σε συνέντευξη που θα δώσετε στους υπόλοιπους μαθητές, σε ρόλο δημοσιογράφων.

1. Αφού παρακολουθήσετε το βίντεο, να συζητήσετε:

• τους κανόνες της συγκεκριμένης τάξης (π.χ. στολή, χαιρετισμός των μαθητών, λόγος μέσα από μεγάφωνο, κ.ά.)
• τον τρόπο έναρξης του μαθήματος, το ύφος και τον λόγο του δασκάλου
• τον τρόπο αντίδρασης ορισμένων μαθητών και την απάντηση του δασκάλου, τη στάση των υπόλοιπων μαθητών
  και την επιβεβαίωση της άποψης του δασκάλου από τους τρεις «καλύτερους» μαθητές του σχολείου.

2. Να παρατηρήσετε και να σχολιάσετε την τελευταία εικόνα του βίντεο.
3. Η στάση των μαθητών και του δασκάλου αναδύεται και μέσα από ορισμένα εξωγλωσσικά και παραγλωσσικά στοιχεία της ομιλίας βλ. και Έκφραση-Έκθεση Α΄λυκείου, σ.93. Να τα εντοπίσετε και να τα συζητήσετε.
4. Στο βίντεο η γνώση στηρίζεται στην επανάληψη και στην πειθαρχημένη σκέψη με παραποίηση συγχρόνως της αλήθειας.
   Σε τι είδους πολιτικά καθεστώτα παραπέμπει το σχολείο που παρουσιάζεται στο συγκεκριμένο βίντεο;
   Ποιος είναι στόχος της παρεχόμενης εκπαίδευσης;
5. Με αφορμή το βίντεο να γράψετε ένα σύντομο κείμενο – σχόλιο για τη σχολική εφημερίδα με τίτλο: Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία.
6. Να οργανώσετε έναν αγώνα επιχειρηματολογίας  με θέμα: Στολή στο σχολείο.
   Μπορείτε να λάβετε υπόψη τους προτεινόμενους κανονισμούς ή να θεσπίσετε και να τηρήσετε άλλους, δικούς σας.

1. Πιστεύετε πως οι δημιουργοί του τραγουδιού, το μαθητικό συγκρότημα Eternal Dreamers, συνέθεσαν με αρμονικό τρόπο τους στίχους και τη μουσική; Να εκφράσετε τη γνώμη σας σε μια παράγραφο που να αναπτύσσεται με αιτιολόγηση. Έστω ότι η παράγραφος είναι απόσπασμα κειμένου κριτικής, την οποία δημοσιεύετε για το συγκεκριμένο τραγούδι στο σχολικό σας περιοδικό. Δείτε σχετικά Έκφραση-Έκθεση Β΄λυκείου, σ.207 κ.ε.
2. Να εκφράσετε τη γνώμη σας για το βίντεο. Πιστεύετε πως οι δημιουργοί του συνδύασαν με δημιουργικό τρόπο το τραγούδι και την εικόνα; Τι σας άρεσε περισσότερο; Τι ενστάσεις έχετε;
   Να γράψετε μια επιστολή στους δημιουργούς του, στην οποία να εκφράζετε τη γνώμη σας και, αν θέλετε, να προτείνετε βελτιώσεις.
3. Να επιχειρήσετε να ασχοληθείτε με το ίδιο θέμα, γράφοντας ένα χρονογράφημα. Δείτε σχετικά Έκφραση-Έκθεση Α΄λυκείου, σ.280.
4. Να προσπαθήσετε να κάνετε το δικό σας βίντεο με το ίδιο ή κάποιο άλλο θέμα.

1. Παρακολουθήστε το βίντεο και καταγράψτε τις πρώτες εντυπώσεις, σκέψεις, συναισθήματα. Τι σας έμεινε (εικόνα, λόγος, ήχος);
2. Οργάνωση
   Προσπαθήστε τώρα να αποκωδικοποιήσετε το κείμενο. Μπορείτε να διακρίνετε δύο μέρη από την άποψη του περιεχομένου. Το πρώτο μέρος επικεντρώνεται στους τρόπους με τους οποίους οι κακοποιημένες γυναίκες καλύπτουν το γεγονός της κακοποίησης, ενώ το δεύτερο προτρέπει τις γυναίκες να σπάσουν τη σιωπή τους και να αντισταθούν στη βία.

• Εντοπίστε το πρώτο μέρος και παρατηρήστε το περιεχόμενο και τα εκφραστικά  μέσα με τα οποία αποδίδεται. Ποια νομίζετε ότι είναι η λειτουργία του πρώτου μέρους; Τι εντύπωση δημιουργεί στον θεατή;
• Παρατηρήστε τώρα το δεύτερο μέρος. Πώς οργανώνεται;

3. Βιντεοσκοπημένες εικόνες
   Τι δείχνουν οι εικόνες; Τι δε δείχνουν; Τι εντύπωση δημιουργούν στον θεατή;

4. Προφορικός και γραπτός λόγος

• Πώς λειτουργεί ο προφορικός λόγος που συνοδεύει τις εικόνες;
• Πώς λειτουργεί το σχόλιο ‘Η τουλάχιστον έτσι είπαν γιατί…, καθώς και το ερωτηματικό Ως πότε;  
• Πού χρησιμοποιείται γραπτός λόγος συγχρόνως με τον προφορικό;
• Πού χρησιμοποιείται μόνο γραπτός λόγος;
• Προσέξτε την έγκλιση, τον χρόνο και το ρηματικό πρόσωπο. Πώς αντιλαμβάνεστε αυτές τις επιλογές;  
• Επικεντρωθείτε στο σύνθημα: Δεν είσαι η μόνη. Δεν είσαι μόνη. Τι είδους συναισθήματα ανακαλεί και με ποιους τρόπους το πετυχαίνει;
• Το σύνθημα αποτελεί και τον τίτλο του βίντεο. Νομίζετε ότι πράγματι συμπυκνώνει το νόημα του συγκεκριμένου βίντεο;

5. ‘Ηχοι

• Τι είδους ήχοι ακούγονται;
• Πώς συνδυάζονται οι ήχοι με την εικόνα και τι εντύπωση δημιουργούν;
• Πότε αρχίζει να μπαίνει μουσική; Τι είδους μουσική;

6. Συνολική αξιολόγηση
    Να συζητήσετε την αποτελεσματικότητα του βίντεο στην εκστρατεία ενάντια στη βία κατά των γυναικών:

• Τι απήχηση νομίζετε ότι μπορεί να έχει σε γυναίκες θύματα βίας;
• Τι εντυπώσεις μπορεί να προκαλεί σε άλλους θεατές, άλλες γυναίκες ή άλλους άντρες;
• Ποιος είναι ο κυρίαρχος τρόπος, για να πετύχει το βίντεο τον στόχο του;
• Ποια είναι τα δυνατά του σημεία; Υπάρχουν αδύνατα σημεία; Αν αν ναι, ποια;
• Ποιες προτάσεις θα κάνατε, για να βελτιωθεί;

1. Παρακολουθήστε το βίντεο και καταγράψτε τις πρώτες εντυπώσεις, σκέψεις, συναισθήματα. Τι σας έμεινε (εικόνα, λόγος, ήχος);
2. Προσπαθήστε τώρα να ξεκλειδώσετε αυτό το πολυτροπικό κείμενο. Ποιες νοηματικές ενότητες διακρίνετε; Ποιο είναι το περιεχόμενο της κάθε ενότητας;
3. Εικόνα

• Παρατηρήστε τις φωτογραφίες που χρησιμοποιεί το βίντεο και προσπαθήστε να διακρίνετε τις σκηνοθετημένες από τις αυθόρμητες, τις ρεαλιστικές από τις συμβολικές, καθώς και τις φωτογραφίες ζωγραφικών έργων.
• Γιατί υπάρχει καταφανής προτίμηση στις ασπρόμαυρες φωτογραφίες; Πώς δικαιολογείτε τις δύο εξαιρέσεις;
• Ποια είναι τα βασικά θέματα των φωτογραφιών;
• Απομονώστε μία φωτογραφία που σας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση και προσέξτε τη σχέση του απεικονιζόμενου θέματος με τη γωνία λήψης. Δώστε έναν τίτλο.   
• Εξετάστε τη σχέση ανάμεσα στις φωτογραφίες και στο γραπτό κείμενο που πέφτει πάνω τους με τη μορφή τίτλων. Σε ποια σημεία θεωρείτε ότι  οι φωτογραφίες δεν υποστηρίζουν το κείμενο; Τι είδους φωτογραφίες θα προτείνατε προς αντικατάσταση;
• Γιατί νομίζετε ότι ο δημιουργός επέλεξε ως κυρίαρχο μέσο τη φωτογραφία στο συγκεκριμένο βίντεο;

4. Λόγος

• Τι παρατηρήσεις έχετε να κάνετε για τον λόγο (αποκλειστικά γραπτός λόγος, είδος, χρώμα και μέγεθος γραμμάτων, θέση τίτλων πάνω στην εικόνα κ.ά.); Εντοπίζετε κάποιο ορθογραφικό λάθος;
• Τι πληροφορίες αποκομίζουμε από τις πρώτες μαρτυρίες; Ποια είναι η λειτουργία τους;
• Σχολιάστε τη μαρτυρία: Δε φταις εσύ που μου κατέστρεψες τη ζωή… Φταίω εγώ που σε άφησα… Γιατί παρουσιάζεται χωριστά από τις προηγούμενες μαρτυρίες; Ποια είναι η λειτουργία της; Τι δείχνει για τη σκέψη και τη στάση της συγκεκριμένης κακοποιημένης γυναίκας;
• Αν ήσαστε στη θέση του θύματος, πώς θα αντιδρούσατε,  διαβάζοντας τη φράση: Εξαιτίας του φόβου, της ντροπής και της έλλειψης παιδείας τα θύματα παραμένουν σιωπηλά; Νομίζετε ότι η φράση εξυπηρετεί τον σκοπό της εκστρατείας να υποστηρίξει το θύμα;  
• Παρατηρήστε στη δεύτερη ενότητα του κειμένου τις επιλογές σε έγκλιση, χρόνο και ρηματικό πρόσωπο.
• Το κείμενο καταλήγει με τις προτροπές Μίλα, ψάξε, φώναξε. Σου αξίζει μια καλύτερη ζωή. Νομίζετε ότι οι προτροπές είναι επαρκώς βοηθητικές  για το θύμα; Ποια συναισθήματα επιδιώκει να προκαλέσει το τελικό σύνθημα;
• Τώρα που επισημάνατε τα αδύνατα σημεία του γραπτού κειμένου, δοκιμάστε να γράψετε ένα δικό σας κείμενο που θα μπορούσε να  αντικαταστήσει το υπάρχον.

5. Ήχος

• Από ηχητική άποψη το κείμενο στηρίζεται αποκλειστικά στο τραγούδι My Lady d’Arbanville με τον Cat Stevens. Διαβάστε τα  λόγια του τραγουδιού. Ποια είναι η γνώμη σας για την επιλογή του τραγουδιού;

6. Συνολική αξιολόγηση
   Συζητήστε και αξιολογήστε συνολικά την αποτελεσματικότητα του βίντεο στο πλαίσιο της εκστρατείας κατά της κακοποίησης των γυναικών.

• Λαμβάνοντας υπόψη ότι πρόκειται για ένα πολυτροπικό κείμενο πειθούς, νομίζετε ότι  κυριαρχεί η επίκληση στη λογική ή στο συναίσθημα; Για την επίκληση στη λογική και στο συναίσθημα βλ. Έκφραση-Έκθεση Γ΄λυκείου, σ. 12 και Έκφραση-Έκθεση Γ΄λυκείου, σ. 41.
• Ποια εντύπωση αποκομίζετε από το βίντεο συνολικά;
• Τι απήχηση νομίζετε ότι μπορεί να έχει σε γυναίκες θύματα βίας;
• Πετυχαίνει τον στόχο του να τους προσφέρει ενημέρωση, ενδυνάμωση και  υποστήριξη;
• Τι εντυπώσεις νομίζετε ότι μπορεί να προκαλεί σε άλλους θεατές, άλλες γυναίκες ή άλλους άντρες;
• Ποια είναι τα δυνατά του σημεία; Ποια τα αδύνατα;
• Μπορούμε να κάνουμε κάποιες υποθέσεις για την ταυτότητα του δημιουργού του βίντεο; Ποια νομίζετε ότι μπορεί είναι η στάση του απέναντι στα θύματα,  λαμβάνοντας  υπόψη τη φράση: Εξαιτίας του φόβου, της ντροπής και της έλλειψης παιδείας τα θύματα παραμένουν σιωπηλά;  

1. Ακούστε με προσοχή τη συνέντευξη της Ζωής Κόκαλου, Αντιπροέδρου του Δικτύου Γυναικών Ευρώπης και συζητήστε:
   

• Ποια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα, όσον αφορά το πρόβλημα των κακοποιημένων γυναικών;
• Ποια κριτική ασκεί η κ. Κόκαλου στον καινούριο νόμο για την ενδοοικογενειακή βία;
• Ποιες είναι οι προτάσεις της για την αντιμετώπιση του προβλήματος;

2. Τα άλλα δύο βίντεο απευθύνονται κυρίως σε κακοποιημένες γυναίκες, ενώ το συγκεκριμένο  βίντεο στο ευρύ κοινό.

• Ποιο μέρος της συνέντευξης νομίζετε ότι θα μπορούσε να βοηθήσει τις γυναίκες θύματα;
• Με ποια επιχειρήματα υποστηρίζει η κ. Κόκαλου την αντίσταση των θυμάτων στη σιωπή; Είναι πειστικός ο τρόπος με τον οποίο μιλάει;
• Να συζητήσετε και να συγκρίνετε, ως προς την αποτελεσματικότητά τους, τους τρόπους πειθούς που χρησιμοποιούνται: την επίκληση στο συναίσθημα, που κυριαρχεί στα δύο πρώτα βίντεο, με την επίκληση στη λογική που κυριαρχεί στη συνέντευξη. Για τους τρόπους πειθούς, βλ. Έκφραση-Έκθεση Γ΄λυκείου, σ. 12-45.

1. Με ποιους τρόπους η μουσική απελευθερώνει τον στιχουργό;
2. Πώς περιγράφεται η «ερωτική» σχέση του στιχουργού με τη μουσική;
3. Να σχολιάσετε τον τίτλο του τραγουδιού, λαμβάνοντας υπόψη τις λειτουργίες της μουσικής, όπως περιγράφονται στους στίχους.
4. Αν δεχτούμε ότι η μουσική αποτελεί ανεπανάληπτο προσωπικό βίωμα, πώς ο Γ. Αγγελάκας περιγράφει τα δικά του μουσικά βιώματα;
5. Η μουσική του τραγουδιού απέχει από τις κοινές φόρμες της ελληνικής μουσικής. Με στοιχεία από τα αμερικανικά blues, την ηλεκτρονική και rock μουσική ανατρέπει ως ένα βαθμό τα καθιερωμένα συστατικά μιας μελωδίας. Πώς μπορείτε να σχολιάσετε αυτή την επιλογή του συνθέτη, σε σχέση και με τους στίχους του τραγουδιού;
6. Αν αγαπάτε τη μουσική, δοκιμάστε να γράψετε ένα δικό σας κείμενο με αφόρμηση τον στίχο  του Αγγελάκα  Θέλω να είμαι μουσική. Το κείμενό σας μπορεί να είναι ποίημα ή πεζό.

1. Να συζητήσετε τους δυο τελευταίους στίχους του τραγουδιού.  Ποιος είναι ο συμβολισμός τους;
2. bricks in the wall: Να σχολιάστε τους στίχους που αναφέρονται στη σχέση δασκάλου μαθητή στο εκπαιδευτικό σύστημα της εποχής (Βρετανία, 1979). Βρίσκετε  κοινούς τόπους με την αντίστοιχη σχέση στο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας σήμερα; Ποια είναι γενικότερα η γνώμη σας για τη σχέση δασκάλου μαθητή στο σημερινό σχολείο;  
3. Να συγκεντρώσετε στοιχεία για το έργο The wall των Pink Floyd (ταινία, μουσική, στίχοι) και να συντάξετε ένα δικό σας κείμενο παρουσίασης που θα εμπλουτίσει τη σχετική σελίδα στη wikipedia.
4. Χωριστείτε σε ομάδες και  παρουσιάστε σε προσχεδιασμένο προφορικό λόγο στους συμμαθητές σας μουσικά άλμπουμ της αρεσκείας σας, με την υποστήριξη κατάλληλου λογισμικού παρουσίασης.  
5. Να εργαστείτε σε ομάδες, προκειμένου να οργανώσετε ένα αφιέρωμα με θέμα τη σχέση της μουσικής με τις άλλες τέχνες. Κάθε ομάδα, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά της, μπορεί να μελετήσει και να παρουσιάσει κάποιο από τα παρακάτω υποθέματα: Μουσική και χορός, Μουσική και θέατρο, Μουσική και κινηματογράφος, Μουσική και εικαστικά. Σκόπιμο είναι να εξετάσει κάθε ομάδα τις διάφορες μορφές που μπορεί να πάρει η σχέση της μουσικής με τις άλλες τέχνες, π.χ. σε ποιο βαθμό η μουσική μπορεί να κυριαρχεί, να ισορροπεί ή απλώς  να συνοδεύει την άλλη τέχνη. Η παρουσίαση θα γίνει με τη μορφή εισήγησης σε προσχεδιασμένο προφορικό λόγο με την υποστήριξη του κατάλληλου λογισμικού. Μετά την παρουσίαση κάθε ομάδα, με βάση την προφορική εισήγηση που έκανε, θα δημιουργήσει ένα πολυτροπικό κείμενο για ανάρτηση στην ιστοσελίδα του σχολείου.   

1. Να παρατηρήσετε την οργάνωση και τη συνοχή του  κειμένου Φωτογραφία. Να βάλετε πλαγιότιτλο σε κάθε παράγραφο.
2. Στο κείμενο του Ριβέλη υπάρχουν πολλές ερωτήσεις. Να τις εντοπίσετε και να συζητήστε τι εξυπηρετούν στην κάθε περίπτωση.
3. Ποιο είναι το περιεχόμενο της καλλιτεχνικής παιδείας, σύμφωνα με τον Ριβέλη;
4. Να σχολιάσετε  τα παρακάτω αποσπάσματα:
   α) …για να αντιληφθεί κάποιος την ομορφιά και τη σημασία ενός έργου τέχνης απαιτούνται ευαισθησία και γνώση  Π. Ριβέλλης
   β) Αλλά για να γίνει ο θεατής ή ο ακροατής ενεργητικός δέκτης του μηνύματος της τέχνης είναι απαραίτητη η παιδεία, η συστηματική εξοικείωση με τα δημιουργήματά της.  Α. Χαραλαμπίδης.
   Να συζητήσετε γιατί δεν ασκούνται συστηματικά οι μαθητές στο σχολείο, για να μπορούν να αντιληφθούν την ομορφιά και τη σημασία ενός έργου τέχνης, ώστε να γίνουν εντέλει ενεργητικοί δέκτες του μηνύματός του.
5. Υποθέστε ότι ο Ριβέλης συζητάει με έναν νέο που θέλει να ασχοληθεί με τη φωτογραφία και του δίνει κάποιες συμβουλές. Να φανταστείτε τη σκηνή, να αξιοποιήσετε το περιεχόμενο της τελευταίας παραγράφου, καθώς και τις σημειώσεις που κρατήσατε παρακολουθώντας το βίντεο, προκειμένου να γράψετε έναν σύντομο διάλογο.
6. Αν έχετε ασχοληθεί με τη φωτογραφία, γράψτε ελεύθερα τις σκέψεις σας για ό,τι σας ελκύει σ’ αυτό το είδος τέχνης.

1.  Να παρακολουθήσετε προσεκτικά τη συνέντευξη που έδωσε ο Παπαϊωάννου στο  Dance and Theatre.gr.

• Να παρατηρήσετε τον λόγο, καθώς και τα παραγλωσσικά και τα εξωγλωσσικά στοιχεία της ομιλίας.
• Πρόκειται για ένα είδος αυτοβιογραφίας. Ποια ταυτότητα προβάλλει ο Παπαϊωάννου; Σε ποια σημεία της ομιλίας του στηρίζετε την απάντησή σας;  Ποια  είναι η εντύπωσή  σας για τον άνθρωπο και ποια για το έργο του;
• Ποια είναι η εντύπωσή σας για το όλο στήσιμο της συνέντευξης; Να προσέξετε π.χ. την οπτική γωνία λήψης και τον περιβάλλοντα χώρο, ότι προβάλλεται μόνο ο Παπαϊωάννου, ενώ ο/ η δημοσιογράφος δεν φαίνεται ούτε ακούγεται κ.ά.

2. Να οργανώσετε σε ομάδες μια σειρά συνεντεύξεων με θέμα «Νέοι και χορός». Μπορείτε να πάρετε συνεντεύξεις από νέους που ασχολούνται με τον χορό, από δασκάλες και δασκάλους χορού, από χορευτές ή από χορογράφους. Η συνέντευξή σας μπορεί να μαγνητοφωνηθεί ή να βιντεοσκοπηθεί.  Το σημαντικό είναι να προετοιμάσετε τις κατάλληλες ερωτήσεις. Σκόπιμο είναι να τραβήξετε και φωτογραφίες με τις οποίες θα πλαισιώσετε τις συνεντεύξεις σας.
3. Οργάνωση project  με θέμα «Μεγάλοι χορευτές και χορογράφοι»:
   Κάθε ομάδα επιλέγει έναν σημαντικό χορευτή ή χορογράφο και συγκεντρώνει πληροφορίες για τη ζωή και για το έργο του.

• Με βάση το υλικό που θα συγκεντρώσει η ομάδα, θα γράψει μια υποθετική συνέντευξη, επινοώντας πιθανές ερωτήσεις του δημοσιογράφου και πιθανές απαντήσεις αυτού που δίνει συνέντευξη. Ένα ζευγάρι από κάθε ομάδα, υποδυόμενο τους παραπάνω ρόλους, θα ζωντανέψει τη συνέντευξη. Να λάβετε υπόψη στην εργασία σας  συνεντεύξεις που έχετε παρακολουθήσει.  
• Με βάση το υλικό που θα συγκεντρώσει η ομάδα μπορεί  να ετοιμάσει ένα πολυτροπικό κείμενο, αφιέρωμα στην προσωπικότητα που επέλεξε, βλ. και Έκφραση-Έκθεση Β΄ λυκείου, σ.  73 κ.ε.
  Προτείνονται παρακάτω κάποια ονόματα διάσημων χορευτών και χορογράφων.
  α) Ελληνίδες χορεύτριες και χορογράφοι που σφράγισαν την ιστορία του ελληνικού χορού: Κούλα Πράτσικα, Ζουζού Νικολούδη και Ραλλού Μάνου.
  β) Κλασικό μπαλέτο: οι Vaslav Nijinsky, Mikhail Nikolaevich Baryshnikov, Anna Pavlova, Natalia Romanovna Makarova, Margot Fonteyn, Maya Mikhaylovna Plisetskaya, Rudolf Khametovich Nureyev.
  γ) Σύγχρονος/ Μοντέρνος χορός: οι  Isidora Dancan,  Martha Graham, Pina Bausch, Mercier «Merce» Philip Cunningham,  Jorge Donn.
  Ανατρέξτε στις παρακάτω χρήσιμες διευθύνσεις για τη συγκεκριμένη εργασία, καθώς και στον κατάλογο Διάσημοι χορευτές και χορογράφοι, που σας παρέχει πληροφορίες για την πρόσβαση σε βιντεοσκοπημένες σημαντικές παραστάσεις χορού:
  http://dance.lovetoknow.com/Main_Page
  http://dance.lovetoknow.com/Famous_Ballet_Dancers
  http://dance.lovetoknow.com/Category:Famous_Dancers

1. Τα παραπάνω αποσπάσματα προέρχονται από τα ημερολογιακά σημειώματα  ενός μεγάλου αρχιτέκτονα, του Άρη Κωνσταντινίδη.

• Σε ποιον μπορεί να απευθύνεται ο αρχιτέκτονας με τα ημερολόγιά του και για ποιο σκοπό; Πώς θα χαρακτηρίζατε το  ύφος των κειμένων; Θεωρείτε ότι είναι κατάλληλο για τη συγκεκριμένη επικοινωνιακή περίσταση;
• Για ποιους λόγους μπορεί να προκαλέσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη ένα ημερολόγιο; Εσείς τι αποκομίσατε από την ανάγνωση των συγκεκριμένων ημερολογιακών σημειωμάτων;

2. Με βάση τα ημερολογιακά σημειώματα που διαβάσατε, να συζητήσετε σχετικά με τα συστατικά στοιχεία (μορφή και περιεχόμενο) του ημερολογίου, βλ. και Έκφραση-Έκθεση Β΄ λυκείου, σ. 108-111.
3. Να κρατήσετε μερικές σελίδες ημερολογίου για κάποιο συγκεκριμένο θέμα και σκοπό. Φροντίστε να υιοθετήσετε το ανάλογο για την περίσταση ύφος.
4. Να συζητήσετε τις μεταφορικές εκφράσεις:

• Η αρχιτεκτονική ντύνει το κορμί όπως ένα ρούχο.
• Ο αρχιτέκτονας είναι ένας ενδυματολόγος στο θέατρο της ζωής.
  Βλ. και Γλωσσικές ασκήσεις, Α Από τις σημασίες των λέξεων, 5. Κυριολεξία – Μεταφορά – Πολυσημία… σ. 47.

5. Με ποιους τρόπους αναπτύσσει ο ημερολογιογράφος την παράγραφο στο σημείωμα με ημερομηνία 16/12/1986;
6. Να αναζητήσετε στο διαδίκτυο κάποια είδη παραδοσιακής ελληνικής κατοικίας (π.χ. παραδοσιακή ορεινών περιοχών, κυκλαδίτικη, κ.ά.) και να ελέγξετε αν επιβεβαιώνονται οι παρακάτω απόψεις του Κωνσταντινίδη: Στον ελληνικό τόπο η αρχιτεκτονική είναι πολύ στενά δεμένη με την καθημερινή ζωή. Το έργο φυτρώνει πάνω στη γη, όπως τα δέντρα, τα φυτά, τα λουλούδια.
7. Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε ένα άρθρο  για τη σχολική σας εφημερίδα με θέμα Η προσφορά της αρχιτεκτονικής στην ποιότητα ζωής του ανθρώπου,  λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός πως η κατοικία θεωρείται ανθρώπινη ανάγκη και κοινωνικό αγαθό καθώς και τις σκέψεις που διατυπώνει στα ημερολόγιά του ο Κωνσταντινίδης.
8. Παρακολουθήστε προσεκτικά το βίντεο για τον Άρη Κωνσταντινίδη.

• Ποια είναι η σχέση του κειμένου που εκφωνείται με την εικόνα που το πλαισιώνει; Ποιος είναι ο ρόλος της μουσικής;
• Σε ποιες ενότητες έχει οργανωθεί το βίντεο; Να επιλέξετε μία από αυτές, να διακρίνετε υποενότητες και να τις δώσετε τίτλους.
• Οι δημιουργοί του βίντεο έχουν συμπεριλάβει στο υλικό τους και άλλα βίντεο με συνεντεύξεις, είτε του ίδιου του Άρη Κωνσταντινίδη είτε τρίτου, καθώς και αποσπάσματα από κείμενα του ίδιου του Κωνσταντινίδη. Τι επιτυγχάνουν με αυτόν τον τρόπο;

9. Να γράψετε ένα σύντομο κείμενο για τον τοίχο σας στο facebook σχετικά με τις εντυπώσεις σας από το βίντεο για τον Κωνσταντινίδη.
10. Διαβάστε και το παρακάτω απόσπασμα από το δοκίμιο του Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το νόημα του σπιτιού:

1. Η ευχή να βρίσκει κανείς τον σεβασμό στα δικαιώματά του, όπου και αν πάει, κατοχυρώνεται νομικά από την Οικουμενική διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Ο.Η.Ε., άρθρα 6 και 30.  Δείτε το video που συνοδεύει το άρθρο 30 και προσέξτε τη διατύπωση.

• Γιατί νομίζετε ότι επιλέγεται η χρήση του β΄ ρηματικού προσώπου;
• Τι είδους συναισθήματα μπορεί να εμπνεύσει το βίντεο στους πρόσφυγες/ μετανάστες;

2. Ο Π. Κονδύλης αρχίζει με τη θέση Δεν υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα. Για ποιον λόγο νομίζετε ότι χρησιμοποιεί τον συγκεκριμένο τρόπο έκφρασης (απόλυτη άρνηση); Πώς διευκρινίζει στη συνέχεια το νόημα της φράσης του; Να βρείτε τα επιχειρήματα, που χρησιμοποιεί στο κείμενό του για να στηρίξει την άποψή του. Βλ. και Έκφραση-Έκθεση Γ΄ λυκείου, σ. 12

• Πώς «συνομιλεί», κατά τη γνώμη σας,  το video του άρθρου 30 με το κείμενο του Κονδύλη;

3. Ταξιδεύουν στο Αιγαίο τα όνειρά μας: Η εξαιρετική αυτή μεταφορά επαναλαμβάνεται  στο απόσπασμα από την Αιολική γη του Ηλία Βενέζη.  

• Τι νομίζετε ότι επιδιώκει ο συγγραφέας με αυτή την επανάληψη; Βλ. και Έκφραση-Έκθεση Α΄ λυκείου, σ. 44.

4. Να εντοπίστε σημεία του κειμένου στα οποία αποδίδονται τα συναισθήματα των ανθρώπων που αφήνουν τον τόπο τους αλλά και οι προσδοκίες και οι ελπίδες τους για τον τόπο στον οποίο κατευθύνονται.
5. Διαβάστε ξανά την πρώτη παράγραφο του αποσπάσματος από την Αιολική γη του Βενέζη. Θα μπορούσε να αντανακλά τις σκέψεις σύγχρονων προσφύγων; Ποιες ομοιότητες αλλά και ποιες διαφορές νομίζετε ότι έχουν, ενδεχομένως, με τους ήρωες της συγκεκριμένης ιστορίας;

• Να συνεχίσετε ελεύθερα το κείμενο με πρωταγωνιστές σύγχρονους πρόσφυγες. Αν θέλετε, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ως μότο (ή και ως πηγή έμπνευσης) στίχους από τον Τελευταίο Σταθμό του Γιώργου Σεφέρη:

Να παρακολουθήσετε προσεκτικά τις δύο ταινίες  και να εντοπίσετε στοιχεία χιούμορ στην καθεμιά  από αυτές.

1. Να καταγράψετε τις  ιστορίες που αφηγούνται τα παραπάνω βίντεο.
2. Ποιες όψεις του ρατσισμού σχολιάζουν/ καυτηριάζουν τα  βίντεο;
3. Με βάση τις πληροφορίες που δίνονται στα βίντεο, σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε για τα αίτια της ρατσιστικής συμπεριφοράς σε κάθε περίπτωση;
4. Να περιγράψετε τα αισθήματα των θυμάτων του ρατσισμού, όπως παρουσιάζονται στα  βίντεο.
5. Και στα δύο βίντεο διακρίνουμε μία αισιοδοξία μέσα από την εξέλιξη της ιστορίας. Να συζητήσετε το θέμα.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ για τα ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ, τον Ιανουάριο του 2013 στο πλαίσιο καμπάνιας για το δικαίωμα στην ελληνική ιθαγένεια των παιδιών των μεταναστών, ανάρτησε και τα ακόλουθα βίντεο:

1. http://www.youtube.com/watch?v=odrrEZ4wd0k (Ρούντολφ το ελαφάκι)
2. http://www.youtube.com/watch?v=KEj8rNUIMGQ (Μουσικές καρέκλες)
3. http://www.youtube.com/watch?v=Kwff6fgNjpE (Παιδιά)
   

Πρώτη διδακτική προσέγγιση
Κείμενα: Ρούντολφ το ελαφάκι,  Μουσικές καρέκλες, Παιδιά, Με λένε Μιχάλη, Γκ. Καπλάνι

Ασκήσεις

1. Στο βίντεο Ρούντολφ το ελαφάκι ο λόγος του παιδιού έχει τη μορφή τραγουδιού.

http://www.youtube.com/watch?v=odrrEZ4wd0k

• Πώς λειτουργεί η συγκεκριμένη επιλογή, κατά τη γνώμη σας;
• Να περιγράψετε το παιδί που τραγουδάει (τα χαρακτηριστικά του, την έκφραση, την εκφορά του τραγουδιού κτλ.).
• Να προσέξετε το τραγούδι που λέει. Στη συνέχεια, να εκφράσετε τα συναισθήματα που σας γεννούν η εικόνα  του παιδιού και οι στίχοι του τραγουδιού.

2. Στην ίδια καμπάνια υπάρχουν και άλλα βίντεο. Επιλέξτε κάποιο από αυτά και σχολιάστε τις επιλογές (το παιδί που μιλάει, τα λόγια του, τη μουσική, κτλ.). Γράψτε ένα κείμενο, για να συνοδεύσετε την ανάρτηση του βίντεο που σας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση στο facebook.

http://www.youtube.com/watch?v=KEj8rNUIMGQ

3. Παρακολουθήστε το  βίντεο που ακολουθεί  από την ίδια καμπάνια.
   

http://www.youtube.com/watch?v=Kwff6fgNjpE

• Να σχολιάστε πώς λειτουργούν ο λόγος, η εικόνα και οι γραπτοί τίτλοι.
• Να σχολιάστε, επίσης, πώς λειτουργεί ο διάλογος που ακούγεται με κάποιον ενήλικα, χωρίς εικόνα, πίσω από τις κάμερες.

4. Σχολιάστε, γενικά, για όλα τα βίντεο που παρακολουθήσατε:

• πώς συνδέεται ο προφορικός λόγος, η εικόνα, η μουσική, με το γραπτό μήνυμα στο τέλος των βίντεο, που συνοψίζει το «μήνυμα» της καμπάνιας
• πώς υποστηρίζει το θέμα της καμπάνιας το τραγούδι του Διονύση Σαββόπουλου που κλείνει όλα τα βίντεο.

5. Δημιουργήστε ένα δικό σας βίντεο, ζωγραφίστε, κάντε μια κατασκευή, γράψτε ένα κείμενο με λογοτεχνική χροιά ή ό,τι άλλο μπορείτε να σκεφτείτε, το οποίο να αναφέρεται στα δικαιώματα των παιδιών. Μπορείτε, αν θέλετε, να δημιουργήσετε ένα ραδιοφωνικό μήνυμα το οποίο θα μεταδοθεί από το Μαθητικό ραδιόφωνο – European School Radio (για τον σκοπό αυτό να αξιοποιήσετε την ιστοσελίδα του European School Radio).
6. Βρείτε έναν τρόπο, για να επικοινωνήσετε μέσα από τη δημιουργία σας με μαθητές άλλων σχολείων. Για τον σκοπό αυτό μπορείτε να αξιοποιήσετε το Μαθητικό ραδιόφωνο – European School Radio.

Δεύτερη διδακτική προσέγγιση για το βίντεο «Ρούντολφ, το ελαφάκι»

Πορεία μαθήματος

1ο βήμα
Προβολή μόνο των πρώτων δεκαπέντε δευτερολέπτων του βίντεο.

http://www.youtube.com

2ο βήμα
Εργασία

Να γράψετε μια μικρή ιστορία (δύο, το πολύ τρεις παράγραφοι) με πρωταγωνιστή τον μικρό τραγουδιστή. Δώστε του όνομα, τόπο κατοικίας και πλάστε ένα σενάριο σχετικό με τον λόγο για τον οποίο τραγουδά το συγκεκριμένο τραγούδι, π.χ. από τη χαρά του για κάτι που συνέβη, για να τραβήξει την προσοχή κάποιων,  στο πλαίσιο της σχολικής γιορτής των Χριστουγέννων, στο σπίτι ενός άρρωστου φίλου του…

3ο βήμα
Ανακοινώστε τις ιστορίες σας στη τάξη.

4ο βήμα
Προβολή όλου του βίντεο. Συζήτηση σχετική με την ταυτότητα του μικρού τραγουδιστή.
Ερώτηση
Θα μπορούσε ο μικρός Λούκα να είναι ο πρωταγωνιστής όλων των ιστοριών που γράψαμε προηγουμένως, τώρα που γνωρίζουμε την πραγματική του ταυτότητα; Ποιων ναι, ποιων, ενδεχομένως, όχι και γιατί;

5ο βήμα
Εργασία
Χωριστείτε σε ομάδες των πέντε ατόμων. Επιλέξτε μια από τις ιστορίες που γράψατε και διηγηθείτε την, γράφοντας  υπότιτλους, προκειμένου να πλαισιώσετε με αυτούς τα πρώτα 15 δευτερόλεπτα του βίντεο που προβλήθηκαν αρχικά.

(Εναλλακτικά)
Χωριστείτε σε ομάδες των πέντε ατόμων και δημιουργήστε μια εικονογραφημένη ιστορία, με βάση μια από τις ιστορίες που έγραψε κάποιο μέλος της ομάδας σας. Καταλήξτε ως εξής. Ο μικρός τραγουδιστής δεν ονομάζεται … (το όνομα που δώσατε) αλλά Λούκα και είναι παιδί μεταναστών. Έχει σημασία αυτό;

Για τη δημιουργία της εικονογραφημένης ιστορίας, μπορείτε να μπείτε σε μια από τις ακόλουθες  διευθύνσεις http://www.toondoo.com/ ,   http://www.storyboardthat.com/  ή σε όποια άλλη παρόμοια εσείς επιλέξετε.  

6ο βήμα
Παρουσίαση εργασιών /αναστοχασμός/ συζήτηση.

1. Να καταγράψετε τις εντυπώσεις σας, αμέσως μόλις δείτε το βίντεο.
2. Παρατηρήστε τους μετανάστες που παρουσιάζει το βίντεο. Παρακολουθώντας τις δραστηριότητές τους αλλάζει η εικόνα που είχατε πριν στο μυαλό σας για παρόμοιες περιπτώσεις μεταναστών; Με αφόρμηση αυτή την εμπειρία σας, συζητήστε σχετικά με τα στερεότυπα. Αναζητήστε τον ορισμό της λέξης σε λεξικά και αναρωτηθείτε πώς δημιουργούνται τα στερεότυπα και πώς επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας.
3. Να συζητήσετε για τον ρόλο της ποίησης, της δημιουργικής έκφρασης γενικότερα, στη ζωή των ανθρώπων αυτών.
4. παράθυρο, ήλιος, πελαργοί, ταξίδι, φίλος:
   Προσέξτε τις λέξεις αυτές στο ποίημα της Αλβανίδας ποιήτριας. Ποιο νόημα παίρνουν στο πλαίσιο της δικής της ζωής; Πώς λειτουργούν κυριολεκτικά και μεταφορικά;
5. Η Λέσχη Βιβλίου των Αλβανών μεταναστών ονομάζεται «Το πράσινο κλαδί». Να σχολιάσετε την επιλογή της ονομασίας σε μία παράγραφο.
6. «Όταν είσαι μετανάστης, αισθάνεσαι πιο πολύ τη μοναξιά», λέει η ποιήτρια Ardita Iatrou. Πώς αντιλαμβάνεστε τα λόγια της; Να συζητήσετε σχετικά σε μικρές ομάδες.
7. Να γράψετε ένα συλλογικό ποίημα ως τάξη/ τμήμα. Ο πρώτος στίχος του ποιήματός σας μπορεί να είναι τα λόγια της Αλβανίδας ποιήτριας «Όταν είσαι μετανάστης, αισθάνεσαι πιο πολύ τη μοναξιά». Θα γράψετε το ποίημά σας σε δύο στάδια: Στο πρώτο στάδιο καθένας θα γράψει έναν στίχο, συμπληρώνοντας με δικά του λόγια τον στίχο της ποιήτριας: «Όταν είσαι μετανάστης, ………………………». Στη συνέχεια το κείμενο που δημιουργήθηκε θα διαβαστεί στην τάξη και θα συναποφασίσετε τις αλλαγές και την τελική του μορφή.  
8. «Όταν είσαι …, αισθάνεσαι πιο πολύ τη μοναξιά».  Να συμπληρώσετε τη φράση και να γράψετε ελεύθερα ένα κείμενο με βάση τα δικά σας βιώματα. Τα κείμενά σας θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν σε μια σύντομη έκδοση με τίτλο «μοναξιά».

1. Ποιοι είναι οι δημιουργοί του βίντεο και σε ποιο πλαίσιο το δημιούργησαν;
2. Ποιο είναι το θέμα του βίντεο;
3. Πώς λειτουργεί το γραπτό κείμενο σε σχέση με το βίντεο;
4. Στο βίντεο εμπλέκεται η ιστορία του Lima με τους στίχους του Prince από το Κονγκό. Να παρατηρήσετε πώς γίνεται αυτό.
5. Να περιγράψετε με ποιον τρόπο  «μπλέκει» το γεγονός με το ποίημα.
6. Ποιος ο ρόλος των μαθητών του σχολείου από το Ρέθυμνο;
7. Ποιο αποτέλεσμα προκύπτει όταν «μπλέκουν» οι φωνές; Δικαιολογείται ο τίτλος «Θα πω την ιστορία σου»;
8. Να εργαστείτε σε ομάδες. Να αντλήσετε στοιχεία από ιστορίες παιδιών και νέων, κατά προτίμηση, που βρίσκονται στο ευρύτερο περιβάλλον σας και έχουν εμπειρία μετανάστευσης ή προσφυγιάς. Κρατήστε τον τίτλο «Θα πω την ιστορία σου» και δημιουργήστε το δικό σας κείμενο. Μπορεί να είναι μια αφήγηση γραπτή ή/ και ένα βίντεο, ένα ποίημα, ένα τραγούδι, ένας σύντομος θεατρικός διάλογος, ένα κόμικ, ένα κολάζ. Οι δημιουργίες σας θα μπορούσαν να παρουσιαστούν σε μια ειδική εκδηλωση ή σε μια ραδιοφωνική εκπομπή στο Μαθητικό ραδιόφωνο – European School Radio.

1. Για ποιους λόγους νομίζετε ότι διατηρούν τον παραδοσιακό χορό salaho λαοί που προέρχονται από τον Καύκασο και μετανάστευσαν στην Ελλάδα;
2. Ποιες περιστάσεις της ζωής των λαών του Καυκάσου συνοδεύει ο χορός salaho, όπως φαίνεται στο βίντεο;
3. Βγάζετε κάποια συμπεράσματα για τη ζωή και την ψυχαγωγία των ανθρώπων από τις χώρες αυτές που ζουν πλέον στην Ελλάδα;
4. «Ο χορός αυτός μου αρέσει, γιατί είναι μάγκικος και εγώ είμαι μάγκας», λέει ο εντεκάχρονος νεαρός χορευτής του Salaho.

• Πώς χρησιμοποιείται εδώ η λέξη «μάγκας» και πώς συνδέεται με τον συγκεκριμένο χορό και με την εμπειρία της μετανάστευσης;
• Ποια χαρακτηριστικά του χορού Salaho, όπως τα βλέπετε και όπως σχολιάζονται στο βίντεο, θα μπορούσαν να θεωρηθούν «μάγκικα»;
• Να γράψετε σχετικό κείμενο.

5. Να αναζητήσετε στο λεξικό τις διαφορετικές σημασίες της λέξης «μάγκας» και να γράψετε προτάσεις στις οποίες να αναδεικνύονται αυτές οι σημασίες.

1. Θα μπορούσε, στο παραπάνω βίντεο, η λέξη ξένος να αντικαταστήσει τη λέξη πρόσφυγας;
2. Με δεδομένο ότι όλη η ομάδα στην οποία πρέπει να εντοπιστεί ο πρόσφυγας φορά παρόμοια ρούχα, να συζητήσετε:

• Με ποια κριτήρια νομίζετε ότι προσπαθούν τα άτομα εκτός της ομάδας να εντοπίσουν τον/την  πρόσφυγα;
• Ποια κριτήρια θα είχατε εσείς στο μυαλό σας, αν βρισκόσασταν σε παρόμοια περίσταση;
• Εντοπίζετε κάποια στερεότυπα, όσον αφορά τα κριτήριά σας;

3. Γιατί νομίζετε πως χειροκροτεί η ομάδα, όταν αυτοαποκαλύπτεται ο πρόσφυγας;
4. Σε ποιους μπορεί να απευθύνεται το βίντεο και ποιοι είναι οι στόχοι του;
5. «Στην Κόστα Ρίκα το να είσαι πρόσφυγας είναι σαν να κατάγεσαι από την Κόστα Ρίκα. Όλοι έχουν δικαιώματα και υποχρεώσεις.», διαβάζουμε σε ένα από τα κείμενα του βίντεο. Να μελετήσετε την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και να συζητήσετε ποια ανθρώπινα δικαιώματα μπορεί να παραβιάζονται, όταν κάποιος  γίνεται πρόσφυγας.

1. Το μήνυμα του «πειράματος» είναι σαφές. Να περιγράψετε τα πρόσωπα που αντιδρούν στην προσβλητική συμπεριφορά απέναντι στον ξένο. Συνακόλουθα, να συζητήσετε με ποιον τρόπο προσέχουν οι εμπνευστές του βίντεο να μην αναπαραχθούν τα στερεότυπα εκείνων οι οποίοι εκδηλώνουν ρατσιστική συμπεριφορά.
2. Το βιντεοσκοπημένο «πείραμα» αποτελεί μια μορφή «αόρατου θεάτρου», όπως ονομάζει ανάλογες δράσεις ο Αουγκούστο Μποάλ. Για αυτό το είδος θεάτρου και γενικότερα για το «Θέατρο των Καταπιεσμένων» που εισήγαγε ο Μποάλ, βλ. και ενότητα Τέχνη, υποενότητα Θέατρο.
   Να εργαστείτε σε ομάδες και να επινοήσετε κι εσείς σύντομες σκηνές για ζητήματα που θεωρείτε πως πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο προβληματισμού.